De consument vraagt, betaalt en gebruikt, maar ziet niet wat dat aan de andere kant van de wereld aanricht. Hoe kun je verduurzamen als je niet weet welke effect jouw gedrag daadwerkelijk heeft? Om mensen te helpen aan de juiste groene knoppen te draaien schreef Babette Porcelijn het boek De Verborgen Impact.
Als consument wil je lekker eten en drinken, een fijn dak boven je hoofd, allerlei spullen, comfortabel vervoer en snel internet. Op zich niet zo gek, maar onze westerse consumptiemaatschappij heeft desastreuze gevolgen voor het klimaat en de planeet. Hoe kan het dan toch dat we massaal het gevoel hebben dat we eigenlijk best goed bezig zijn?
“Veel van de impact die ons gedrag op het klimaat en de natuur heeft zien we niet”, aldus Babette. “Als het over duurzaamheid gaat, focussen we ons op de klimaateffecten binnen de eigen landsgrenzen. Hierdoor laten we de vervuiling, uitputting van grondstoffen en ontbossing in de productielanden buiten beschouwing. We hebben dus een enorme blinde vlek gecreëerd.”
Gigantische blinde vlek
Om uit te zoeken hoe groot die blinde vlek precies start Babette een onderzoek. Ze komt tot een schokkende conclusie. “Door alleen te kijken naar de milieueffecten binnen Nederland zien we 79% van onze impact over het hoofd.”
3,6 planeten
Zo’n grote blinde vlek kunnen we ons volgens Babette niet veroorloven. De gemiddelde Nederlander leeft immers op veel te grote voet. “Als we allemaal zo zouden leven als we hier doen, zouden we 3,6 planeten nodig hebben. Dat is de orde van grootte waar we het over hebben.”
We moeten dus ongeveer terug naar een kwart van onze impact. Heftig, maar het getal biedt volgens Babette ook houvast. “Als we de grote dingen goed doen, kunnen we een beetje relaxen op de kleine dingen.”
Om erachter te komen wat de grote dingen zijn stelt Babette samen met onderzoeksbureau CE Delft de Impact top 10 van de gemiddelde Nederlander op.
Spullen op nummer één
Doordat het onderzoek ook de verborgen impact meeneemt leidt het tot nieuwe inzichten. Zo staat spullen op nummer één. Een verrassend resultaat: meestal ligt de nadruk op andere dingen, zoals vervoer of voeding, aldus Babette. “Dat komt omdat de impact bij spullen die zich buiten ons blikveld afspeelt 92% is. Slechts 8% is voor ons zichtbaar: dat is bijvoorbeeld de elektriciteit tijdens gebruik.”
Productie buiten ons zicht
Voor alle stappen om een product te maken heb je energie nodig: van de mijnbouw voor grondstoffen tot aan de uiteindelijke afvalverwerking, en alles wat daartussenin zit.
Het grootste deel van deze productie hebben we ondergebracht in lagelonenlanden. De hoeveelheid energie die de fabrieken daar gebruiken zien we niet terug in de prijs van het product, of op onze eigen energierekening. “Het is als het ware onzichtbaar voor ons, verborgen.”
10.000 liter water voor één spijkerbroek
Het maken van spullen kost niet alleen energie, maar gaat ook gepaard met vervuiling en uitputting. Neem de spijkerbroek. Iedereen heeft er wel één in zijn of haar kast hangen. En als hij stuk gaat, of er komt een hipper model op de markt, dan danken we het oude exemplaar net zo gemakkelijk af.
Het maken van één spijkerbroek kost zo’n 10.000 liter water en tijdens het productieproces komt er 32 kilo CO2 vrij: daarvan kun je 150 kilometer autorijden.
Ook het transport van onze spullen is enorm vervuilend. Babette: “De zestien grootste zeeschepen stoten evenveel zwavel uit als alle auto’s bij elkaar. En er varen niet zestien, maar 50.000 vrachtschepen over de wereld, waarvan 5.200 containerschepen die spullen vervoeren.”
Schokkende cijfers
Op de tweede plek in de Impact top 10 staat vlees. De gemiddelde Nederlander eet er zo’n 88 kilo per jaar van. Dit heeft een grote negatieve impact. Het verbouwen van veevoer kost veel energie en gaat vaak gepaard met ontbossing. Ook stoten koeien methaan uit: een broeikasgas dat drieëntwintig keer krachtiger is dan CO2.
De cijfers liegen er dan ook niet om. Voor iedere kilo vlees hebben we 5 tot 50 extra bomen nodig om CO2 op te nemen. En van het oppervlak aan landbouwgrond waarvan één vleeseter kan worden gevoed, kunnen 3 tot 7 vegetariërs en 12 tot 20 veganisten leven. Daarbij komt dat je voor 1 kilo rundvlees 15.000 liter water nodig hebt. Daarvan kun je 300 dagen douchen.
Ook je vervoer heeft veel invloed op je voetafdruk. De milieuschade van één retourtje Bali staat gelijk aan vier jaar autorijden. Om het klimaateffect van je vlucht naar het tropische eiland te compenseren zou je per persoon zo’n 1.000 bomen moeten planten. Babette: “Dit komt omdat de uitlaatgassen bijna drie keer zo schadelijk zijn op tien kilometer hoogte dan op de grond.”
Tips
Voor iedereen die binnen de draagkracht van de planeet wil leven heeft Babette een aantal tips. “Koop minder spullen: huur, leen of repareer zoveel mogelijk. En koop alleen wat je echt nodig hebt. Eet minder of geen vlees en beperk je auto- en vliegkilometers zoveel mogelijk. Ga liever lopen of fietsen, of kies voor het openbaar vervoer. En ook: kies voor een klein, duurzaam en geïsoleerd huis en verspil zo min mogelijk water, voedsel of materialen.”
Meer dan alleen noodzakelijk
Duurzamer leven is volgens Babette niet alleen noodzakelijk, maar ook erg leuk. “Er komt minder zooi ons huis binnen, ik ben gezonder en beweeg meer en we hebben minder geld nodig. En omdat we niet meer vliegen, en we de auto ook hebben weggedaan, maak ik tegenwoordig met mijn man en kinderen fietstochten door Europa, waardoor we als gezin dichterbij elkaar komen. Kortom: ik kan het iedereen aanraden!”
Benieuwd waarom Babette zich 24/7 inzet voor een duurzame wereld? Bekijk haar videoportret.
In de serie Purpose People geven we betekenisvolle ondernemers een podium. Duurzaamnieuws.nl publiceert de serie Purpose People samen met MaatschapWij. MaatschapWij is een inspiratieplatform om Nederland socialer en duurzamer te maken. Het zet change makers, actieve burgers, rebelse ambtenaren en betekenisvolle ondernemers in de spotlights. Laat je inspireren; deel mee, denk mee, doe mee.
