Alles komt goed! Voor ieder maatschappelijk probleem is een technische oplossing te verzinnen. Neem nou energie: zonnepanelen worden alsmaar goedkoper, waardoor hernieuwbare energie de fossiele industrie uiteindelijk vanzelf wegconcurreert. Einde klimaatprobleem.
Dat is, een beetje kort-door-de-bocht samengevat, de optimistische visie van futuristen die duurzaamheidsuitdagingen te lijf willen gaan met nieuwe technologie. Het boek Abundance van Peter Diamandis en Steven Kotler is daar een enthousiasmerend voorbeeld van. Lees het, en je vertrouwen in de innovativiteit en het technologisch kunnen van de mensheid schiet omhoog.
Wet van Moore
Er is veel voor die positieve blik te zeggen. De Wet van Moore, geformuleerd in 1965, voorspelt dat de prestaties van computerchips iedere 2 jaar verdubbelen – en tot op heden klopt dat heel behoorlijk.
Dezelfde vooruitgang is te zien bij zonnepanelen. Volgens het recente onderzoek van Bloomberg over de energiemarkt neemt de prijs van een zonnepaneel af met 26 procent iedere keer als het aantal geïnstalleerde panelen verdubbelt. Deze trend heet ook wel de Wet van Swanson.
De gevolgen zijn spectaculair: sinds 1976 is de prijs van zonnestroom gekelderd met 99 procent, en hij blijft dalen.
De belangrijkste verklaring voor deze prijsdaling is simpel: solar is een technologie, geen grondstof. De winning van fossiele brandstoffen wordt duurder naarmate de voorraden opraken, zonne-energie wordt juist goedkoper naarmate de technologische ontwikkelingen zich voortzetten. In veel landen is zonnestroom al goedkoper dan ‘fossiele’ elektriciteit; volgens Bloomberg is dat over 15 jaar in de hele wereld het geval.
Exponentieel
Wezenlijk in het gedachtengoed van Diamandis en Kotler is de veronderstelling dat technologie zich niet lineair, maar exponentieel ontwikkelt. Als de capaciteit van zonnepanelen per geïnvesteerde euro om de zoveel tijd verdubbelt, betekent dat dat de kostprijs van stroom rap richting nul gaat.
Met gratis energie wordt ook het ontzilten van zeewater goedkoop, waardoor drinkwater overvloedig beschikbaar wordt, gewassen bevloeid kunnen worden, honger verdwijnt, mensen gezonder worden en dus beter kunnen leren en werken. Het proces versterkt zo zichzelf.
En solar is niet de enige technologie die beschikbaar is. De mogelijkheden van big data, de permanente connectiviteit via smartphones, intelligente algoritmes, 3D-printers, virtual reality, zelfrijdende auto’s, robotica, realtime analyses, de lab-on-a-chip; het houdt niet op met die ‘smart sustainability’. In een wereld die bol staat van technologie zijn de mogelijkheden eindeloos.
Doe-het-zelf
Diamandis en Kotler beschrijven in Abundance drie belangrijke krachten achter die exponentieel toenemende mogelijkheden van technologie: de sterke groei van afzetmarkten in Azië en Afrika, de grote bedragen die ‘technofilantropen’ als Bill Gates en Warren Buffet beschikbaar stellen en de doe-het-zelf uitvinders die in hun garage allerlei gedurfde ondernemingen beginnen.
Zeker dat laatste ingrediënt is interessant. De schaamteloze poeha waarmee miljardairs een deel van hun kapitaal weggeven haalt gemakkelijker de krant, maar de innovativiteit van start-ups en jonge social enterprises is spannender, juist omdat die onderstroom van verandering zo lastig zichtbaar is. Daarnaast verleggen de pioniers met hun nieuwe business modellen niet alleen de grenzen van de technologie, maar zoeken ze ook naar nieuwe samenwerkingsvormen, financieringsconstructies en sociale conventies.
Aanstekelijk optimisme
De analyse van de techno-optimisten van Abundance klopt voor een groot deel: technologie kan ongetwijfeld een bijdrage leveren aan het verduurzamen van de economie. Die goedkope en duurzame stroom voor iedereen, die gaat er gewoon komen.
Het zwakke deel van het verhaal van Diamandis en Kotler zit in de naïviteit met betrekking tot de bedoelingen van sommige mensen en organisaties. Hoe snel technologie zich ook ontwikkelt, niet iedereen is gebaat bij duurzame toepassingen ervan. Jammer genoeg heeft nu eenmaal niet ieder bedrijf belang bij een klimaat neutrale, circulaire, gezonde en eerlijke samenleving. De fossiele lobby tegen hernieuwbare energie, de enorme commerciële belangen in de voedingsindustrie of het onverantwoorde gedrag van sommige banken los je niet eenvoudig op met nieuwe technologie; daar is meer voor nodig.
Deze constatering is absoluut geen diskwalificatie van de redenering achter Abundance. De auteurs geven zeer veel voorbeelden en ideeën en onderbouwen hun verhaal met statistieken en referenties. En al was dat niet zo, dan nog zouden we in ieder geval het aanstekelijke optimisme van Diamandis en Kotler moeten overnemen. Kan de ‘groene kerk’ met zijn doemverhalen nog wel eens deprimerend uit de hoek komen, de ondertitel van Abundance is: The future is better than you think.
Jos Reinhoudt is werkzaam bij MVO Nederland en tevens gemeenteraadslid voor GroenLinks in Nijmegen. Bovendien werkt hij onder de naam Duurzame Denkkracht als zelfstandig adviseur.
(Met dank aan Barbara del Court König van Artmat voor de boekentip)
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
