De Rechtbank in Den Haag vonniste in de Klimaatzaak van Urgenda en 886 mede-eisers op 24 juni 2015 dat de Nederlandse staat in 2020 25% minder broeikasgassen zou moeten uitstoten dan in 1990. In 1990 was de uitstoot 222 megaton (Mton), dus in 2020 mag deze maximaal 166 Mton zijn.
Er is dus een extra pakket nodig om aan uitspraak rechter te voldoen. De teller stokt nu bij 19% reductie; 25% is nog niet in zicht. Bovendien is het corona-effect niet structureel.
Maandelijkse monitor
Kalavasta maakt in opdracht van Urgenda een maandelijkse monitor van de Nederlandse uitstoot van broeikasgassen, totdat het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) dit overneemt. Eigenlijk zou de overheid dit zelf moeten doen natuurlijk. Het geeft inzicht of de Staat op koers ligt, opdat ze nog bij kunnen sturen om aan het vonnis van de rechter te voldoen.
De monitor maakt gebruik van drie type gegevens om de uitstoot voor 2020 in te schatten:
- CBS-cijfers tot en met eind december 2019 over gebruik van aardgas, steenkool en aardolie. Deze cijfers hebben een grote zekerheid (weinig marge, maximaal 1 Mton).
- Cijfers over elektriciteitsgebruik, import en export van het platform ENTSO-E tot en met vorige week. Deze cijfers kennen een iets grotere onzekerheid (maximaal 1,5 Mton).
- Cijfers die inschatten wat er de rest van 2020 gebeurt op basis van voorgenomen beleid, het weer, corona en andere zaken. Deze kennen de grootste onzekerheid (maximaal plus of min 3 Mton), maar die neemt af naarmate het jaar vordert (de monitor komt iedere maand uit).
Een nauwkeurige uitleg over al deze cijfers vind je hier.
‘Gat’ op dit moment voor 2020: 14 megaton CO2-eq
De laatste officiële getallen over de jaarlijkse uitstoot zijn die over 2018. Toen stootte Nederland 14,5% minder broeikasgassen uit dan in 1990, dus op dat moment was het gat met de Urgenda-uitspraak nog 23 megaton. Eind 2019 was de uitstoot 17,5% lager dan in 1990 op basis van CBS statistieken omtrent gas-, kolen- en aardolieproductenverbruik (183 Mton uitstoot; gat nog 17 Mton om op 166 uit te komen). Kalavasta becijfert dat bij de uitvoering van het extra beleid wat nu is vastgelegd en met de prijzen voor gas en steenkolen in de contracten tot en met eind 2020, dat de regering nu afkoerst op een emissiereductie in 2020 van 19%, uitkomend op een uitstoot van 180 Mton, dus het kabinet moet nog een extra pakket maken om 14 megaton CO2-eq extra te reduceren. De impact van het coronavirus op de emissies zal Kalavasta in de komende maandrapportages in toenemende mate gaan meenemen. Dit zal waarschijnlijk een tijdelijke verlaging van de emissies geven, maar dat helpt het kabinet niet, want het gaat in de rechtszaak om een permanente verlaging ook na 2020.
Pakket 1 april naar de Tweede Kamer
De regering heeft de Tweede Kamer voor 1 april een overzicht beloofd van het extra beleid om het Urgendavonnis te halen. Marjan Minnesma, directeur Urgenda: “We zijn heel benieuwd wat de Ministerraad op 27 maart gaat besluiten en hoeveel middelen er dan worden uitgetrokken om te doen wat nodig is. Urgenda heeft samen met 800 organisaties een 54puntenplan aangeboden, waarmee het vonnis nog gehaald kan worden. De overheid kan er ook voor kiezen om meer kolencentrales te sluiten of om een mix van beide te maken. Dat is aan hen, maar zeggen dat het niet kan, is geen optie.”