VN Production Gap Report: regeringen beperken opwarming van klimaat nauwelijks

De doelen om klimaatverandering te beperken zijn duidelijk en de plannen klinken al jaren mooi, maar er komt nauwelijks iets van terecht. Dat blijkt opnieuw uit het laatste rapport van de VN, het 2023 Production Gap Report. Het laat zien dat regeringen in 2030 ongeveer 110% meer fossiele brandstoffen willen produceren dan nodig is om de opwarming tot 1,5°C te beperken, en 69% meer dan nodig is om de opwarming tot 2°C te beperken.

Dit ondanks het feit dat 151 nationale regeringen hebben toegezegd om netto nul emissies te realiseren en ondanks de laatste voorspellingen die aangeven dat de wereldwijde vraag naar kolen, olie en gas dit decennium zal pieken, zelfs zonder nieuw beleid. In combinatie zouden de regeringsplannen leiden tot een toename van de wereldwijde steenkoolproductie tot 2030 en van de wereldwijde olie- en gasproductie tot ten minste 2050.

De belangrijkste bevindingen van het rapport zijn:

• Gezien de risico’s en onzekerheden van het afvangen en opslaan van kooldioxide en het verwijderen van kooldioxide, moeten landen streven naar een bijna volledige uitfasering van de productie en het gebruik van kolen tegen 2040, en een gecombineerde vermindering van de productie en het gebruik van olie en gas met minimaal driekwart tegen 2050 ten opzichte van de niveaus van 2020.
• Hoewel 17 van de 20 genoemde landen hebben toegezegd om netto nul emissies te bereiken – en veel landen initiatieven hebben gelanceerd om de emissies van de productie van fossiele brandstoffen te verminderen – heeft geen van hen toegezegd om de productie van kolen, olie en gas te verminderen in lijn met het beperken van de opwarming tot 1,5°C.
• Regeringen die meer mogelijkheden hebben om van fossiele brandstoffen af te stappen, moeten ambitieuzere reducties nastreven en de overgangsprocessen in landen met beperkte middelen helpen ondersteunen.

“Regeringen verdubbelen letterlijk de productie van fossiele brandstoffen; dat betekent dubbele problemen voor mens en planeet”, zegt secretaris-generaal van de VN António Guterres. “We kunnen de klimaatcatastrofe niet aanpakken zonder de onderliggende oorzaak aan te pakken: de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen. COP28 moet een duidelijk signaal afgeven dat het tijdperk van fossiele brandstoffen voorbij is – dat het einde ervan onvermijdelijk is. We hebben geloofwaardige toezeggingen nodig om hernieuwbare energiebronnen op te voeren, fossiele brandstoffen geleidelijk uit te bannen en energie-efficiëntie te stimuleren, en tegelijkertijd te zorgen voor een rechtvaardige, billijke overgang.”

Juli 2023 was de warmste maand ooit gemeten, en volgens wetenschappers waarschijnlijk de warmste in de afgelopen 120.000 jaar. Overal ter wereld kosten dodelijke hittegolven, droogtes, bosbranden, stormen en overstromingen levens en middelen van bestaan. De wereldwijde uitstoot van koolstofdioxide – waarvan bijna 90% afkomstig is van fossiele brandstoffen – steeg in 2021-2022 tot recordhoogte.

“Regeringen verdubbelen letterlijk de productie van fossiele brandstoffen; dat betekent dubbele problemen voor mens en planeet” Secretaris-generaal van de VN António Guterres

“De plannen van regeringen om de productie van fossiele brandstoffen uit te breiden, ondermijnen de energietransitie die nodig is om tot netto nul emissies te komen, waardoor de toekomst van de mensheid op losse schroeven komt te staan”, zegt Inger Andersen, uitvoerend directeur van UNEP. “Het aandrijven van economieën met schone en efficiënte energie is de enige manier om een einde te maken aan energiearmoede en tegelijkertijd de uitstoot terug te dringen.”

“Vanaf COP28 moeten landen zich verenigen achter een gecontroleerde en rechtvaardige uitfasering van kolen, olie en gas – om de komende turbulentie te verlichten en iedereen op deze planeet ten goede te komen,” voegde ze eraan toe.

Het 2023 Production Gap Report biedt nieuwe, uitgebreide landenprofielen voor 20 grote fossiele brandstof producerende landen: Australië, Brazilië, Canada, China, Colombia, Duitsland, India, Indonesië, Kazachstan, Koeweit, Mexico, Nigeria, Noorwegen, Qatar, de Russische Federatie, Saoedi-Arabië, Zuid-Afrika, de Verenigde Arabische Emiraten, het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland en de Verenigde Staten van Amerika. Uit deze profielen blijkt dat de meeste van deze regeringen nog steeds aanzienlijke beleidsmatige en financiële steun geven aan de productie van fossiele brandstoffen.

“We zien dat veel regeringen fossiel gas promoten als een essentiële ‘overgangsbrandstof’, maar zonder duidelijke plannen om er later van af te stappen,” zegt Ploy Achakulwisut, hoofdauteur van het rapport en SEI-wetenschapper. “Maar de wetenschap zegt dat we nu moeten beginnen met het verminderen van de wereldwijde productie en het gebruik van kolen, olie en gas – samen met het opschalen van schone energie, het verminderen van methaanuitstoot uit alle bronnen en andere klimaatmaatregelen – om de doelstelling van 1,5°C te halen.”

Ondanks het feit dat fossiele brandstoffen de hoofdoorzaak zijn van de klimaatcrisis, zijn ze tot voor kort grotendeels afwezig gebleven bij internationale klimaatonderhandelingen. Tijdens COP26 eind 2021 beloofden regeringen om hun inspanningen te versnellen voor “de geleidelijke stopzetting van onverminderde steenkoolcentrales en de geleidelijke afschaffing van inefficiënte subsidies voor fossiele brandstoffen”, hoewel ze niet overeenkwamen om de productie van alle fossiele brandstoffen aan te pakken.

“COP28 zou het cruciale moment kunnen zijn waarop regeringen zich eindelijk verbinden tot de geleidelijke stopzetting van alle fossiele brandstoffen en de rol erkennen die producenten moeten spelen bij het faciliteren van een beheerste en rechtvaardige overgang”, zegt Michael Lazarus, hoofdauteur van het rapport en directeur van het SEI US Centre. “Regeringen met de grootste capaciteiten om af te stappen van de productie van fossiele brandstoffen dragen de grootste verantwoordelijkheid om dit te doen en tegelijkertijd financiële middelen en steun te bieden om andere landen te helpen hetzelfde te doen.”

Meer dan 80 onderzoekers uit meer dan 30 landen hebben bijgedragen aan de analyse en beoordeling, verspreid over tal van universiteiten, denktanks en andere onderzoeksorganisaties.