Zal de wereld na Corona veranderen?

In maart voorspelde ik dat we vanaf half april het ergste van de Corona-pandemie gehad zouden hebben. Sinds 10 april is het aantal nieuwe Corona-besmettingen per dag in ons land inderdaad gezakt vanaf het hoogste aantal van 1335 naar 86 op 2 juni. Met bijna 50.000 geregistreerde besmettingen en ruim 6000 sterfgevallen staat Nederland, betrokken op het aantal inwoners,  op een 37^e plaats  in de wereldranglijst.

Het kan dus nog veel erger, maar het is ook geen reden om ons vanwege de intelligente lockdown op de borst te kloppen. Welke maatregel het meest effect heeft gehad weet geen mens, maar het bewijs begint zich op te stapelen dat vooral met z’n allen hutje bij mutje zingend of vanwege drukte en “muziek” in elkaars oor schreeuwend in een slecht geventileerde ruimte moet worden vermeden. De liefhebbers daarvan zullen dus moeten wachten op een vaccin. De overige maatregelen gaan nu wel overal versoepelen. De kinderen mogen weer naar school en Nederlanders kunnen weer op vakantie. Ook het terrasjespakverbod is opgeheven en, gezien de reacties op radio en TV was dat verbod voor velen het ergste wat ze kon overkomen. Jammer dat we in ons dorpje geen terrasjes hebben waar je biertjes, roseetjes of kopjes kofje met kuukskes kunt pakken, maar we redden ons.

Wishful thinking

Veel toekomstvoorspellers denken dat de wereld na Corona heel anders zal worden. Dat we nu allemaal van schrik verstandig zullen worden en opeens heel erg gaan doorpakken met duurzaam doen. We zien inderdaad overal de zonnepanelen met honderden en soms met duizenden tegelijk verschijnen op daken en velden. De groei in ons land was in 2019 ruim 46 % en de totale productie liep op tot 18,5 Pegajoule (PJ). Dat is op ons totale eindverbruik van circa 2400 PJ energie nog geen 1 %, maar toch. Het aantal elektrische personenauto’s verdubbelde in 2019 tot ruim 100.000 en bereikte  daardoor net iets meer dan 1 % van de 8,5 miljoen heilige koeien. Omdat ik overal Tesla’s zie rijden dacht ik dat het er al veel meer waren. Het gebruik van biomassa zit eveneens sterk in de lift en de energieproductie uit biomassa bereikte een niveau van 110 PJ, dus 4,5 % van het totaal. De duurzaamheid daarvan is echter zeer omstreden. Fietsen is ook helemaal in. Een Nederlander, Stein van Oosteren,  heeft het zelfs in Parijs voor elkaar gekregen dat er fietspaden worden aangelegd. (Zie NRC 3 juni). We zijn dus goed bezig.

Soms lees ik echter dat we vanwege de crisis nu zoveel minder CO₂ uitgestoten hebben dat we er daarom best wel weer een tandje bij mogen zetten. Die redenering gaat echter volledig mank. Volgens betrouwbare bronnen zorgt de wereldwijde lockdown vanwege het Corona-virus namelijk voor niet meer dan 5,5 % en inclusief na-ijl effecten tot 8 % minder CO2 uitstoot.

Gezien de spectaculaire afname van het verkeer en de blauwe luchten alle wereldsteden valt dat dus vies tegen. Verklaarbaar doordat de meeste grote industrieën, zoals cementfabrieken, de staalindustrie en de kunstmestproductie gewoon door draaiden. Evenals de elektriciteitsproductie met steenkool- en gascentrales, de landbouw, het slachten van 1,5 miljoen dieren per dag en het meeste goederentransport gestaag door draaiden. Dat 50% van de bloemen in het Westland doorgedraaid werden is triest, maar gaf eveneens geen vermindering van de CO₂ uitstoot.

Terug naar normaal wordt fataal

Die verminderde CO₂ uitstoot is bovendien slechts een éénmalig dipje en de kans bestaat dat er ook nog een inhaalslag komt. Om de doelstelling van niet meer dan 1,5 graad opwarming te halen zouden we eigenlijk elk jaar 7,6 % minder moeten uitstoten. Dus over 10 jaar 50% minder en nog maar 10 % in 2050. Ik zie dat nog niet gebeuren. Veel mensen popelen nadat ze eerst met grote gretigheid hun lang gemiste terrasjes gepakt hebben om ook weer een verre vliegreis te boeken en de campers met eigen chemisch toilet rollen al weer en masse uit de opslagloodsen. 

Geen reden voor optimisme

Maar het dipje in de uitstoot geeft helemaal geen vrijbrief om weer als gekken te gaan reizen. Omdat we elk jaar meer uitstoten dan we opnemen, hoopt de hoeveelheid CO₂ in de oceanen en in de atmosfeer zich alsmaar op en wat er al in zit komt er de eerste honderden jaren niet meer uit. Sinds mijn middelbare schooltijd ging dat met 1 ppm per jaar vanaf 315 ppm, maar in de afgelopen 15 jaar is de concentratie in de atmosfeer met 30 ppm toegenomen tot 415 ppm.

Het bovenstaand figuur  illustreert dat mooi. Maar de gevolgen zijn minder. De ophoping zal, ook als we na Corona heel erg ons best doen om te verduurzamen, nog wel even doorgaan. In diverse staten van Noord America en in India worden dit jaar al weer nieuwe  recordtemperaturen gemeten en in Siberië boven de poolcircel werd het 25 ⁰ C . Door het ontdooien van de permafrost verzakken zware bouwwerken zoals een grote olietank met  37.000 ton ruwe olie . Her en der staan ook de bossen weer in brand. Alle koraalriffen in de wereld zijn bezig af te sterven. De ontbossing in Brazilië en Indonesië gaat harder dan ooit. In Pakistan, delen van India en Afrika vreten de sprinkhanen het land kaal en in onze regio worden we geplaagd met extreme droogte in te hete zomers en extreem natte winters zonder enige vorm van ijspret.  

Somber toekomstbeeld

Er is geen enkele deskundige die er nog aan twijfelt dat we omstreeks 2050 de 500 ppm CO₂ bereikt zullen hebben en dat de gemiddelde temperatuur op aarde dan minstens 3 graden hoger zal zijn dan normaal. Dat lijkt misschien niet veel maar bij dat gemiddelde zullen de extremen nog veel groter zijn. Volgens ervaringen in steden waar het nu al regelmatig tussen 40 en 50 graden C is, zal de hitte op onze terrasjes dan ook echt niet meer te harden zijn.

Op de vraag of de wereld er na Corona anders zal uitzien, luidt het antwoord:  Ja, want als we de draad weer oppakken, zoals het er nu naar uitziet, wordt het nog heel erg heet onder onze voeten.  

Han Blok

Lees meer over: klimaat

Meer artikelen uit de categorie: Inzicht