Democratische regeringen moeten stoppen met het gebruik van steeds hardere, te brede en vage strafwetten tegen klimaatactivisten en -betogers, aldus Climate Rights International in een nieuw rapport. Regeringen leggen lange gevangenisstraffen op, doen aan preventieve hechtenis en dienen strafrechtelijke aanklachten in voor triviale overtredingen tegen klimaatactivisten.
Het 70 pagina’s tellende rapport “On Thin Ice: Disproportionate Responses to Climate Change Protesters in Democratic Countries” documenteert de steeds hardere aanpak van klimaatprotesten in Australië, Duitsland, Frankrijk, Nederland, Nieuw-Zeeland, Zweden, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. Het rapport laat zien hoe regeringen, door hard op te treden tegen klimaatactivisten, hun wettelijke verplichtingen schenden om de grondrechten van vrijheid van meningsuiting, vergadering en vereniging te beschermen.
“Je hoeft het niet eens te zijn met de tactieken van klimaatactivisten om te begrijpen hoe belangrijk het is om hun rechten op protest en vrije meningsuiting te verdedigen,” zegt Brad Adams, uitvoerend directeur van Climate Rights International. “In plaats van klimaatbetogers op te sluiten en burgerlijke vrijheden te ondermijnen, zouden regeringen gehoor moeten geven aan hun oproep om dringend actie te ondernemen om de klimaatcrisis aan te pakken.”
De escalerende gevolgen van klimaatverandering en frustratie over de passiviteit van de overheid vormen de voedingsbodem voor protesten, aldus Climate Rights International. Bezorgde burgers gebruiken het recht op vreedzaam protest – inclusief burgerlijke ongehoorzaamheid, de kern van de feministische, antikoloniale, burgerrechten- en anti-apartheidsbewegingen – als een manier om het bewustzijn te vergroten en aan te dringen op actie.
Klimaatactiviste Luisa Neubauer vertelde aan Climate Rights International: “Het is een feit dat klimaatactivisme niet iets is waarin je geboren wordt, maar iets is waarvoor je opstaat, ongeacht waar je je in je leven bevindt. En uit al die jaren activisme en uit al die duizenden mensen met wie ik heb gesproken, zou ik zeggen dat het enige echt krachtige antwoord op wanhoop actie is.”
Volgens internationaal recht moeten landen de fundamentele rechten op vrijheid van vergadering, meningsuiting en vereniging respecteren en beschermen. In plaats van deze rechten te beschermen, gebruiken veel landen oude wetgeving of voeren ze strenge nieuwe wetten in om het recht op vreedzaam protest te beperken en buitenproportionele straffen op te leggen.
“Juli 2024 was de 14e maand op rij die de warmste maand ooit werd,” zei Adams. “Regeringen zouden moeten nadenken over de absurditeit dat elke nieuwe maand ook recordbrekende straffen voor klimaatprotesten lijkt te bevatten.
Schenden van rechten
In sommige gevallen is het klimaatbetogers zelfs verboden om de motieven achter hun acties te bespreken, wat het recht op een eerlijk proces ondermijnt. In het Verenigd Koninkrijk weigerde de rechter in de bovengenoemde M25-zaak getuigen-deskundigen toe te laten die verklaringen aflegden over klimaatwetenschap of de beschuldigden hun beweegredenen lieten toelichten. In een andere zaak kregen Giovanna Lewis en Amy Pritchard, die werden gearresteerd en aangeklaagd nadat ze op 25 oktober 2021 een weg blokkeerden in het centrum van Londen, het bevel om hun beweegredenen niet te vermelden in hun slotverklaring. Ze werden veroordeeld tot zeven maanden gevangenisstraf wegens minachting van de rechtbank toen ze de voortdurende klimaatcrisis als reden voor hun acties noemden.
Regeringen hebben het ook gemunt op klimaatorganisaties. Zo beval de Franse regering in juni 2023 de ontbinding van Soulèvements de la Terre – een bevel dat later door de rechtbank werd vernietigd. In mei 2024 werden vijf leden van Last Generation in Duitsland aangeklaagd wegens “het vormen van een criminele organisatie” onder sectie 129 van het Duitse wetboek van strafrecht. Het is waarschijnlijk de eerste keer dat een geweldloze protestgroep onder dat wetsartikel is aangeklaagd.
Climate Rights International roept regeringen op om het roer om te gooien:
- Bescherm het recht op vreedzaam protest
- Neem proactieve maatregelen om veilige en verantwoordelijke demonstraties te ondersteunen
- Pas wetten aan die gericht zijn tegen vreedzame demonstranten of trek die in
- Sta bewijs van motivatie voor klimaatverandering toe en neem wetgeving aan die het algemeen belang verdedigt in rechtszaken waarbij klimaatdemonstranten betrokken zijn.
“Regeringen moeten klimaatbetogers en activisten zien als bondgenoten in de strijd tegen klimaatverandering, niet als criminelen,” zegt Adams. “Het onderdrukken van vreedzame protesten is niet alleen een schending van hun grondrechten, het kan ook door repressieve regeringen worden gebruikt als een groen licht om achter klimaat-, milieu- en mensenrechtenactivisten in hun landen aan te gaan.”
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
