Ooit hadden we hooggespannen groene verwachtingen van de toekomst. Toen kwam covid. De oorlog in Oekraine. En in Gaza. De desinformatie en het nepnieuws. Vastlopende conferenties over klimaat en biodiversiteit. En politieke bondgenoten die de nieuwe vijand blijken. In een nieuwe rubriek en nieuwsbrief pakken we de groene toekomst terug.

Eigenlijk wilde ik niet meezingen in het antitrumpkoor van de laatste weken. Maar ik kom er niet omheen om zijn naam te noemen. Niet omdat hij, of wat hij wel en niet doet, zo belangrijk is, maar juist omdat het dat niet is.

Politici vervangen door AI, zou ons dat sneller aan een regering kunnen helpen of op wereldschaal oplossingen brengen waar leiders tekort schieten? Filosoof Ted Lechterman ziet kansen, maar ook valkuilen.

Activisten en sympathisanten noemen sociale kantelpunten vaak als instrumenten voor sociale verandering en klimaatbescherming. Het idee dat 25% van de aanhangers van een plan verandering kan bewerkstelligen, is populair. Maar blijft deze conclusie overeind onder de druk van sociale media?

Terwijl de gevolgen van klimaatverandering de aankomende president van de Verenigde Staten vol in het gezicht slaan blijft hij die ontkennen. Ondertussen is de opwarming de kritische grens van 1,5 graad voor het eerste volle jaar gepasseerd en nemen de politieke ontwikkelingen gevaarlijke vormen aan, mede gedreven door de winst van klimaatverandering.

Sinds de snelle toename van klimaatprotesten in 2018 is een opvallende reactie ontstaan, schrijven wetenschappers Oscar Berglund en Tie Franco Brotto. Overheden proberen steeds vaker via de wet de protesten te beperken en te criminaliseren, en dat overal ter wereld.

Ook Tata Steel Nederland worstelt met de staalmarkt en het klimaatprobleem, en daarnaast ook nog met de gezondheid van haar buren. Er wordt onvoldoende geld verdiend om te kunnen investeren.

Hoe gaat de wereld eruit zien in de donkere jaren voor 2030? Dat valt lastig te voorspellen in een tijd waarin vooruitzichten van een maand, zelfs een week geleden alweer achterhaald zijn door de werkelijkheid. Maar dat de nieuwe politiek een zware wissel trekt op leefbaarheid, duurzaamheid en klimaat en de grenzen van menselijkheid verder oprekt is wel duidelijk.

De voedseltransitie is door de hoogste instanties ingezet: de WHO en de FAO, de Green Deal van de EU, wetenschappelijk ondersteund door universiteiten en researchcentra zoals de WUR. De doelen zijn helder: minder dierlijke producten, minder voedselverspilling. Duurzamere teelt, productie en transport. Vooral meer plantaardige eiwitten. Respect voor mens en dier. 

We hebben klimaatverandering zo ver uit de hand laten lopen dat drastisch ingrijpen onvermijdelijk is, betoogt Jac Nijssen. Een grote en groeiende groep klimaatintellectuelen staat klaar om het stuur te grijpen. Maar de haalbaarheid van de noodzakelijke transitie wordt zwaar overschat. De huidige onmachtige governance handhaven en de samenleving in hoog tempo uitstootloos maken zijn niet te combineren. De keuze die overblijft is die tussen revolutie of rantsoen.

De grond en het oppervlaktewater worden ernstig vervuild, niet alleen door stikstofverbindingen en andere chemicaliën. Een weiland met raaigras (heel eiwitrijk voor de melk) dat overbemest wordt, groeit als een gek, maar is qua microbiële biodiversiteit armer dan de woestijn.

De schok van de Amerikaanse verkiezingen zal nog lang nadreunen. Behalve de verklaringen over de uitslag die nu over elkaar heen rollen kunnen we ons een veel fundamentelere vraag stellen, namelijk: Willen we wel democratie?

Overal waar je kijkt is de Europese natuur bedreigd en het GLB en subsidies zijn daar mede oorzaak van. Sinds decennia is het verhaal van de natuur er een van scherpe achteruitgang, ondanks verbeteringen in luchtkwaliteit, minder industriële vervuiling en minder rioolafval.

Hoop moet. Hoop doet goed. Politici, zakenmensen en zelfs klimaatactivisten blijven het drammen, maar onderzoek laat zien dat mensen die zich zorgen maken eerder samen in actie komen. 

Het coalitiesysteem leidt tot veel problemen en onvrede: formaties duren lang en het resultaat is vaak zeer wankel, waardoor het vertrouwen in de politiek daalt. Maar is er een goed alternatief?