Als in een gesprek het woord eiwittransitie valt, zie je vaak vragende blikken als antwoord, terwijl bijna iedereen wel weet wat vegetarische of veganistische voeding inhoudt. Toch zijn ze nauw met elkaar verbonden. Want de eiwittransitie is niets meer dan het vervangen van dierlijke eiwitten door plantaardige alternatieven. Van vlees naar meer vega dus.
De belangrijkste reden voor een eiwittransitie is klimaatverandering. Want onze traditionele eiwitproductie stoot enorm veel broeikasgassen uit. Die is namelijk voor het overgrote deel gebaseerd op de productie van vlees en zuivel. Als we naar eiwitten of proteïnen zonder al die uitstoot willen, dan betekent dat in eenvoudige termen dat we naar ei zonder kip gaan, en naar burger zonder ham. Oftewel: we zoeken naar plantaardige vervangers voor dierlijk eiwit. Die moeten ook op grote schaal en energie-efficiënt kunnen worden geproduceerd, want de consumptie van dierlijke eiwitten, vlees, vis, eieren en zuivel, is enorm.
Al enkele jaren zien we een snelle groei van plantaardige vleesvervangers in de schappen van de supermarkt. De kipstuckjes en groenteburgers nemen steeds meer ruimte in de koelvakken in. En regelmatig komen er campagnes voorbij die aanmoedigen om minder vlees - dus dierlijk eiwit - te consumeren. Allemaal zijn ze onderdeel van wat we de eiwittransitie noemen.
Niet helemaal vleesloos
Sommige vegetariërs en veganisten streven een volledig vleesloos dieet na. Dat is echter niet het doel van de eiwittransitie. Daar gaat het veel meer om de voeding in balans te brengen met wat gezond is voor de mens en wat goed is voor natuur en klimaat.
Want ook uit ecologisch oogpunt zou een vleesloze voedselproductie niet optimaal zijn. Er zijn immers grote gebieden met grasland die ongeschikt zijn voor landbouw en waar prima dieren gehouden kunnen worden voor consumptie. Dat zal echter wel op een veel bescheidener schaal zijn dan nu gebeurt.
Enorme markt
De huidige voedingssector voor dierlijke eiwitten is enorm. In Europa en de VS eten we per persoon gemiddeld zo’n 100 kg vlees en vis. Daar komen de nodige kilo’s aan zuivel en eieren nog bij.
Om alleen al een deel van die eiwitten te vervangen door plantaardige alternatieven is een giga uitdaging. Maar wel eentje, die ook een groot effect zal hebben op het indammen van klimaatverandering.
Daarbij is het wel van belang dat er ook voldoende variatie aanwezig is in het gebruik van grondstoffen voor plantaardige eiwitten en vleesvervangers. Te veel toepassing van soja heeft bijvoorbeeld ook weer negatieve effecten, zoals ontbossing. En veel soja is ook genetisch aangepast, wat uit oogpunt van duurzaamheid ongewenst is.
Uitdaging in competitievorm
Om de innovatie in de eiwittransitie te stimuleren startte Wageningen University & Research in 2019 met de ReThink Protein Challenge, waarin internationale teams van studenten onderling strijden met concepten die de eiwittransitie effectief kunnen versnellen. Bij het uitwerken van hun ideeën worden de deelnemende teams gecoacht door wetenschappers en specialisten uit het bedrijfsleven.
Een van de mensen die met die uitdaging aan de slag zijn gegaan is Edgar Suarez Garcia. Tijdens zijn promotieonderzoek aan Wageningen University & Research (WUR) ontwikkelde hij een proces voor een eiwitvervanger op basis van natuurlijke micro-organismen, algen. Na het behalen van zijn doctoraat slaagde hij er ook in om een uniek en schaalbaar productieproces te ontwerpen waarmee hij de reguliere eiwitprijzen op industriële schaal kan verslaan.
Eiwitten hebben een wereldwijde marktomvang van 27 miljard euro. Een kosteneffectief en duurzaam product is daarom voor veel partijen een interessant alternatief. Als finalist van de eerste ReThink Protein challenge van Wageningen UR wist Edgar dan ook vrij snel een aantal investeerders te interesseren om zijn vinding in een bedrijf, Fumi Ingredients, verder te ontwikkelen.
Het productieproces van Fumi Ingredients heeft nog een belangrijk bijkomend klimaatvoordeel: algen groeien namelijk door CO2 op te nemen. Daardoor genereert het complete productieproces maar liefst 90% minder CO2 emissies dan kippenei productie.
Interesse uit de markt is er meer dan genoeg. Want producenten van vleesvervangers over de hele wereld zijn al jaren op zoek naar een duurzaam en plantaardig alternatief voor kippenei eiwitten, waardoor hun producten 100% veganistisch worden.
Inmiddels is de tweede editie van de ReThink Protein Challenge van start gegaan. Het startevent kun je hier terugzien.
Aan deze nieuwe editie doet een indrukwekkende lijst deelnemers mee. Naast inschrijvingen uit Nederland zijn o.a. landen als de VS, Canada, Sri Lanka, Duitsland, Brazilië en China vertegenwoordigd door 353 Master & Bachelor studenten. De missie: ontwerp een bedrijfsidee of prototype dat helpt om 9 miljard mensen op een gezonde, betaalbare en voor onze planeet duurzame manier van voldoende eiwitten te voorzien. Op 3 maart wordt de eerste selectie bekendgemaakt. Dan worden 30 projecten geselecteerd die doorgaan naar de tweede ronde. Op 3 juni worden de finalisten bekendgemaakt en de finale vindt plaats op 25 juni.
2 februari webinar
Aanstaande 2 februari vindt van 13.00 uur tot 14.00 uur het derde Webinar in de serie ‘Future of our food Series’ plaats. Centraal onderwerp tijdens deze episode is het maatschappelijk perspectief van de eiwittransitie. Registreren kan hier.