Zes Portugese jongeren krijgen groen licht om hun klimaatzaak te bepleiten bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens. Begin september hadden zij de zaak tegen 33 landen ingediend, waaronder de EU. Ook de Nederlandse milieuorganisatie Milieudefensie wordt binnenkort gehoord door de rechter in de zaak tegen Shell.

Mariana Agostinho (8), André Oliveira (12), Cláudia Agostinho (21), Catarina Mota (20), Martim Agostinho (17) en Sofia Oliveira (15) klagen de 27 Europese lidstaten aan, en ook Groot-Brittannië, Zwitserland, Noorwegen, Rusland, Turkije en Oekraïne. De landen zijn er niet in geslaagd om diepgaande en dringende emissiereducties door te voeren om hun toekomst veilig te stellen, argumenteren ze.

Het was de eerste klimaatzaak tegen 33 landen die werd ingediend bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) in Straatsburg. Het Mensenrechtenhof heeft vandaag groen licht gegeven waardoor de jongeren hun klimaatzaak mogen bepleiten.

Bedreiging

De zes Portugese jongeren die achter deze zaak zitten, vragen het EHRM om 33 landen verantwoordelijk te houden voor het aanwakkeren van de klimaatcrisis. Hun klacht, die werd ingediend met de steun van het Global Legal Action Network (GLAN), gaat over de toenemende bedreiging die klimaatverandering vormt voor hun leven en voor hun fysieke en mentale welzijn. Als ze slagen in hun opzet, zouden de landen die worden aangeklaagd onder meer wettelijk verplicht worden om de emissiereducties op te voeren.

De zaak werd ingediend op 3 september, net nadat Portugal de heetste juli in negentig jaar had geregistreerd. Een deskundigenrapport dat door Climate Analytics voor deze zaak is opgesteld, beschrijft Portugal als een “hotspot” voor klimaatverandering en stelt dat het land steeds meer dodelijke hitte zal doorstaan.

Vier van de indieners wonen in Leiria, een van de regio's die het zwaarst zijn getroffen door de verwoestende bosbranden waarbij in 2017 meer dan 120 mensen omkwamen. De overige twee aanvragers wonen in Lissabon, waar tijdens een hittegolf in augustus 2018 een nieuw temperatuurrecord van 44 graden Celsius was vastgesteld.

Artikel 3

“Het geeft me veel hoop te weten dat de rechters van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens de urgentie van onze zaak erkennen”, reageert André Oliveira, een van de zes jongeren. “Maar wat ik het liefst zou willen is dat Europese regeringen onmiddellijk doen wat wetenschappers zeggen dat nodig is om onze toekomst te beschermen. Zolang dat niet gebeurt, zullen wij meer vastberaden dan ooit blijven vechten.”

De ontvankelijkheidsverklaring geeft aan dat het EHRM van mening is dat de klimaateffecten waarmee de Portugese jongeren worden geconfronteerd zo ernstig zijn dat hun recht op grond van artikel 3 van het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens, aantoonbaar wordt geschonden. Dat artikel stelt: “Niemand mag worden onderworpen aan foltering of aan onmenselijke of vernederende behandeling of bestraffing.”

De volgende stap is nu dat de 33 landen verplicht zijn om tegen eind februari te reageren op de aanklacht, tenzij er eerder een “minnelijke schikking” wordt bereikt.

Volgens experts kan de ontvankelijkheidsverklaring van de Portugese klimaatzaak een belangrijk precedent scheppen en de weg vrijmaken voor andere klimaatzaken op basis van mensenrechtenargumenten.

Ook Nederland

Ook uit Nederland kwam er vandaag baanbrekend klimaatnieuws. De rechtbank in Den Haag zal de klimaatzaak van milieuorganisatie Milieudefensie tegen Shell behandelen. Er staan openbare hoorzittingen gepland op 1, 3, 15 en 17 december in Den Haag. Milieudefensie eist dat Shell haar CO2-uitstoot vermindert in lijn met het Klimaatakkoord van Parijs.

Shell had eerder laten weten dat ze niet wenst in te gaan op de eisen van Milieudefensie maar de milieuorganisatie had toen al laten weten dat het het daarbij niet zou laten en ze via de rechter Shell zouden dwingen om een klimaatvriendelijker beleid te voeren en zijn investeringen in olie en gas af te bouwen.

Milieudefensie wordt vandaag gesteund door 17.379 Nederlandse medeaanklagers en zes andere milieuorganisaties: ActionAid, Both ENDS, Fossielvrij NL, Greenpeace Netherlands, Young Friends of the Earth Netherlands en de Waddenvereniging.

Wereldwijd hebben een miljoen mensen uit zeventig landen aangegeven dat ze de zaak steunen.

“Dit is eigenlijk the People versus Shell”, reageert de directeur van Milieudefensie, Donald Pols. “Het bedrijf is te lang met greenwashing weggekomen, en deze zaak zal iedereen duidelijk maken dat meer dan 95 procent van wat Shell doet, een gevaarlijke klimaatverandering veroorzaakt. Dit moet zo snel mogelijk veranderen.”