De circulaire economie is bijzonder interessant voor Europa, maar het hergebruik blijft steken op amper 10 procent van de grondstoffen. Een kritisch rapport door het Europese Milieuagentschap (EEA) pleit voor meer investeringen en schaalvergroting.
Inzetten op een circulaire economie vermindert tegelijk de afvalberg en de behoefte aan grondstoffen, is efficiënter en beter voor het klimaat en ook nog eens goed voor de biodiversiteit. Een geïndustrialiseerde regio als Europa, die daarnaast sterk afhankelijk is van de import van schaarse grondstoffen, heeft er dan ook veel bij te winnen.
Toch blijft het bij te kleine projecten, zegt het Europese Milieuagentschap in het rapport Paving the way for a circular economy: insights on status and potentials, dat een inventaris maakt van de bestaande initiatieven.
Verschuiving bezig
Europese bedrijven schuiven wel in toenemende mate op naar een circulair businessmodel. Ze richten zich daarbij vooral op operationele efficiëntie en vermindering van hun afval. Ook de verschuiving van product naar dienstverlening is veelbelovend. Maar de grootste obstakels voor een snellere verschuiving naar dergelijke modellen zijn de bedrijfscultuur, de marktfactoren en de complexiteit van het systeem, stelt het rapport.
“De beschikbare statistieken rond gebruik van grondstoffen tonen dat de circulaire economie nog in haar kinderschoenen staat”, stelt het rapport. “Op macroniveau wordt amper 10 procent van de gebruikte materialen in de Europese economie gerecupereerd en opnieuw gebruikt.”
Verschillen
De gemiddelden verbergen wel grote verschillen wat betreft materialen en landen. Zo wordt amper 1 procent van schaarse materialen als lithium en silicium gerecycleerd, tot meer dan de helft voor zilver en lood. En ook tussen de individuele lidstaten zijn de verschillen groot.
Het volume afval groeide tussen 2010 en 2016 opnieuw met 3 procent, maar ook het volume gerecycleerd afval groeide met de helft. De afvalverbranding met energieproductie groeide in dezelfde periode ook met 12 tot 18 procent, terwijl storten op land met bijna een derde daalde.
Schaal
Uit de onderzoeken van de EEA blijkt dat 21 van de 32 lidstaten al maatregelen hebben genomen om circulaire initiatieven te steunen. Het gaat meestal om wetgeving en marktinstrumenten met het oog op recyclage, energie-efficiëntie en afvalbeheer, terwijl thema’s als eco-design, consumptie en hergebruik vaak gesteund worden met ‘zachtere’ beleidsinstrumenten zoals informatiecampagnes of labels.
Het rapport stipt aan dat niet alleen de initiatieven zelf meer investeringen nodig hebben, maar ook de monitoring ervan. Heel wat relevante data, zoals over de productie- en consumptiefase in de levenscyclus van producten, zijn niet beschikbaar in de bestaande systemen en overheidsstatistieken. En, stelt het rapport, het beleid rond circulaire economie moet beter geïntegreerd worden met het klimaatbeleid.