Kernenergie is weer een stralend middelpunt van de discussie over de energietransitie. Duitsland sloot kortgeleden haar laatste drie centrales, Finland startte juist – na jaren van vertragingen en budgetoverschrijdingen – een nieuwe kerncentrale op. De grootste van Europa nog wel. Nederland wil ook weer nieuwe kerncentrales, terwijl alle signalen daarvoor op rood staan.
De onzinnigheid om in Nederland opnieuw met kernenergie te starten haalde zelfs de internationale pers met een uitermate kritisch en doorwrocht stuk van Michael Barnard op Cleantechnica. We halen er de belangrijkste argumenten uit.
Wat wil Nederland met kernenergie?
Twee reactoren elk met een capaciteit van 1 à1,6 GW zouden in 2035 naast de bestaande kerncentrale in Borssele energie moeten gaan produceren. Daar is een budget van €5 miljard voor uitgetrokken.
Ook zou de 50 jaar oude kerncentrale van ca 500 MW nog een poosje door moeten draaien. De capaciteit van de nieuwe centrales is dus te vergelijken met 2 à 3 keer Borssele.
Waarom zijn nieuwe kerncentrales een slecht idee?
Michael Barnard heeft grote twijfels bij de haalbaarheid van dit Nederlandse plan. Hij ziet het als een door politiek wensdenken gedreven plan, waar Nederland een gigantische financiële blunder mee gaat maken.
1. Te duur en nog duurder
Ten eerste zou het type reactor (derde generatie AP1000 European Pressurized Reactors EPR) kunnen rekenen op enorme overschrijding van het oorspronkelijke budget. De bouw van alle vier recent gebouwde reactoren van dit type (Hinkley in UK, Flamanville in Frankrijk, Vogtle and Summer in de VS en Olkiluoto in Finland) ging gepaard met enorme overschrijding van kosten en bouwtijd.
Barnard verwijst naar een overzicht van de Deense professor Flyvbjerg waaruit blijkt dat 55 van de 120 kernenergieprojecten te maken hadden met gemiddeld 200 % kosten overschrijdingen. Dus drie keer zo duur als begroot.
De oorzaak voor die kostenoverschrijdingen ligt vaak bij het bluffen van alle aannemers en onderaannemers bij de aanbesteding om het project maar binnen te kunnen halen. Eenmaal aan de gang kan de opdrachtgever niet meer terug.
Ook het toonaangevende internationale Nuclear Energy Agency bevestigt dat de prijs voor de twee reactoren tussen de €7,4 en €12 miljard zal gaan uitkomen.
De gemiddelde kosten voor alle Europese reactoren van de derde generatie lag in de afgelopen 20 jaar bij circa €10 miljard per GW zodat de twee Nederlandse reactoren bij elkaar € 20 tot €32 miljard zouden gaan kosten.
De investering voor een installatie die per jaar 1 GWh produceert zou dan op €160 per kWh uitkomen. Dat is maar liefst ruim 100 keer zo veel als voor een zonnepark of windpark. De kosten voor ontmanteling achteraf zijn daarbij nog niet meegerekend.
2. Gebrek aan kennis en capaciteit
Een tweede bedenking van Barnard is het gebrek aan de beschikbaarheid van technische faciliteiten en expertise. Nederland bezit geen ervaren constructeurs die gecertificeerd en gemachtigd zijn voor nucleair werk. Ook is er geen up-to-date kennis bij de Universiteiten meer aanwezig.
Verder is er geen hoofdaannemer voor kernenergie beschikbaar. Die is er niet in Nederland. China en Rusland hebben die wel, maar die weg is politiek afgesloten. En de Franse kandidaten zijn bewezen incompetent. Bovendien zal geen enkele aannemer op de wereld er aan beginnen als de staat als opdrachtgever niet garant zou staan voor vrijwel alle risico’s.
3. Te laat
Tenslotte is het volgens Barnard zeer onwaarschijnlijk dat de twee reactoren omstreeks 2035 al zouden kunnen draaien. Alleen de bouwtijd zou al meer dan 20 jaar in beslag nemen en dan moeten alle vergunningen, politieke beslissingen, bezwaarprocedures en aanbestedingen nu al geregeld zijn.
Barnard wijst er bovendien op dat ook China niet meer inzet op kernenergie maar op wind en zon, dat Duitsland juist alle centrales heeft gesloten en dat het in Frankrijk en België een hopeloze janboel is met verouderde centrales die scheurtjes vertonen in de reactorwand en die vanwege het klimaat nu al niet genoeg koelwater meer kunnen oppompen.
IPCC: kernenergie niet effectief om uitstoot terug te brengen
The Guardian wijst erop dat in het recente (en vernietigende) rapport van de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering (IPCC) een kaart is weggestopt die een buitengewoon duidelijke beoordeling geeft van het potentieel voor emissiereducties van meer dan 40 opties. De kaart van het IPCC kun je hier bekijken.
Wat blijkt hieruit? Ten eerste zijn zonne- en windenergie verreweg de beste optie, met het potentieel om tegen 2030 maar liefst 8 miljard ton van de jaarlijkse CO2-uitstoot te verminderen. Dat is gelijk aan de gecombineerde uitstoot van de VS en de Europese Unie vandaag. Nog opzienbarender is dat het grootste deel van dat potentieel kan worden bereikt tegen lagere kosten dan door te gaan met de huidige elektriciteitssystemen.
“Wat mij vooral opviel was dat wind en zon zo groot zijn,” zegt professor Kornelis Blok van de Technische Universiteit Delft. Blok, die het werk aan de grafiek leidde, wees de winnaars aan: “De grote vijf zijn wind, zon, energie-efficiëntie, het stoppen van ontbossing en het verminderen van methaanuitstoot.” Kernenergie, en ook CCS, horen daar niet bij.
De oplossingen – wind, zon, bomen, energiebesparing en vermindering van de uitstoot van methaan – vereisen geen nieuwe technologie. Maar ze vereisen wel een middel waaraan het tot dusver sterk heeft ontbroken: de politieke wil om gevestigde belangen opzij te schuiven en snel een beleid te voeren dat werkt.
Tegen negatief advies in
Maar beleid voeren dat werkt is niet gebruikelijk in Nederland. Dat blijkt ook maar weer op het kerndossier.
Het kabinet moet „nog maar eens goed nadenken” over zijn voorgenomen besluit om twee kerncentrales in Zeeland neer te zetten, zo schrijft het NRC. Een door klimaatminister Rob Jetten (D66) zelf benoemde commissie vindt kernenergie duur en overbodig voor het energiesysteem van de toekomst. En ook de locatie noemen ze ongelukkig, omdat het net daar al zwaar onder druk staat en er in Zeeland straks ook nog veel windstroom van nieuwe parken binnenkomt.
Volgens voorzitter Bernard ter Haar van dit Expertteam Energiesysteem 2050 is de discussie over kernenergie erg ideologisch geworden. „Wij willen daar afstand van houden. Wij hebben geprobeerd een niet-ideologisch verhaal te houden, op basis van gezond verstand en feiten”, zei de voormalige topambtenaar tijdens de presentatie van het eindrapport. Maar vooralsnog heeft Jetten geen boodschap aan het advies.
Kortom, nieuwe kerncentrales in Nederland bouwen is duur, veel duurder dan de alternatieven. Als de nieuwe kerncentrales toch worden doorgedrukt, zal dat ten kosten gaan van schonere en goedkopere alternatieven en loopt de energietransitie mogelijk grote vertraging op door latere oplevering dan gepland. En dat is destructief voor het klimaat. Je mag dus concluderen dat het nemen van beslissingen die leiden tot te dure en destructieve resultaten dom is. Heel erg dom, duur en destructief.
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
