‘Let’s clean this shit up’ en geef voor veilig drinkwater in Afrika. Zo overspoelde de grote boodschap van 3FM vorig jaar de media en haalde ruim € 12 miljoen op. Wat is ermee gebeurd? Ook het Rode Kruis moet met de billen bloot, maar erg overtuigend is het allemaal niet. Het meeste geld gaat op aan van alles en nog wat, maar niet aan duurzaam water. Het is niet anders, ‘Shit happens’.
Geven voor het goede doel, geeft vooral een goed gevoel. Volgens de statistieken van het CBF gaat er jaarlijks in Nederland in totaal bijna € 4 miljard om in de goede doelen sector. Dat is veel geld. Maar het CBF houdt niet of nauwelijks bij hoe het goede geld besteed wordt. Dat is ook lastig en eigenlijk willen we dat ook liever niet weten. Doe wel en kijk niet om. Maar wat nu als jouw ellende wordt gebruikt om elders veel geld op te halen. Hoe denk je er dan over? Dan wil je toch ook wel op zijn minst dat er iets van de jackpot jouw kant op komt. Of is jouw ellende alleen maar interessant als marketing object en wordt je eigenlijk gebruikt in tv-spotjes als een soort Charity Porn, om vooral maar veel geld op te halen?
De ongetwijfeld goed bedoelde acties van 3FM Serious Request hebben een steeds hoger Charity Porn-gehalte. De nieuwe Hands of our girls-actie past in een aanpak die is gebaseerd op een steeds beter uitgekiende marketingstrategie. Met een aangrijpende trailer krijg je even een shot ellende onder de gordel. Dat wekt meteen boosheid en een schuldgevoel op, een goede mix om flink te geven. Op zich niets mis mee, als het geld dan ook vooral aan dat probleem besteed wordt. Wel zo fair naar de lokale acteurs, maar die zien er vaak maar bitter weinig van terug.
Terwijl de 3FM-dj’s zich weer voor zes dagen hebben laten ‘opsluiten’ in het Glazen Huis, probeer ik daarom mijn gevoel van boosheid en mededogen te onderdrukken en ga kijken wat er met de € 12 miljoen van vorig jaar gebeurd is. Op de website van Radio 3FM staat een korte opsomming. Het gaat vooral om zeep uitdelen, bouwen van toiletten (gaten in de grond met een deksel) en maken van ‘wasfaciliteiten’, dat zijn voornamelijk plastic jerrycans aan een touwtje. Ook zijn er circa 100 waterpompen bijgekomen. Als je goed leest, lijkt het erop dat ruim € 10 miljoen opgaat aan het rondreizen van experts die ‘watermanagementtraining’ geven. Dat zijn cursussen voor de locals om te leren handenwassen, toiletten te maken en zuinig zijn met water, want dat zouden ze nog niet weten. Waar het vooral om schijnt te gaan, is hoeveel mensen er ‘bereikt’ worden, alsof het een kwestie is van zieltjes winnen.
Nu heb ik alle respect voor het vele goede werk dat het Rode Kruis doet bij rampen en in oorlogssituaties, daarom begrijp ik hier helemaal niets van.
Welk probleem is hiermee nou opgelost? Om handen te wassen zal je toch op zijn minst water moeten hebben en dan lijkt me 100 waterpompen toch een beetje mager, zeker als je € 12 miljoen moet opmaken. Bovendien, gezaghebbende organisaties zoals de WereldBank en UNICEF geven aan dat juist in probleemgebieden soms meer dan 50% van die pompjes het niet meer doen door gebrek aan onderhoud. Dus je zou verwachten dat het Rode Kruis daar vooral aandacht aan zou besteden. Hoe garanderen ze bijvoorbeeld de duurzaamheid van deze 100 waterpompjes en waar staan ze eigenlijk. Met andere woorden: is het effectief en transparant?
Van Charity Porn naar Fair Trade
Het beeld dat deze Charity Porn van Afrika geeft klopt ook niet. Afrika is een continent in opkomst en ontwikkelt zich vooral op eigen kracht. Natuurlijk zijn er problemen, maar die los je niet op met goed bedoelde liefdadigheid met lege lesje aan een touwtje als er op de meeste plaatsen gewoon nog steeds geen water is. De aanpak van het Rode Kruis lijkt helaas meer op het bekende ‘pleisters plakken’ en heeft weinig te maken met de broodnodige structurele hulp. Schoenmaker blijf bij je leest zou ik zeggen, of heb meer aandacht voor duurzaamheid
Het kan ook anders. Om te beginnen zou je moeten zorgen dat als er een pomp ergens geplaatst wordt, dat deze het gewoon blijft doen. Er zijn nu ook betere pompen, zoals de Nederlandse BluePump, maar die kosten wat meer. Als je dan moet kiezen tussen 100 goedkope ‘plofpompjes’ die niet lang meegaan, of 50 duurzame pompen, dan kiest men toch weer voor de goedkoper oplossing. Maar we hebben € 12 miljoen? Van die kortzichtige mentaliteit moeten we af, want anders blijven we maar plaatjes draaien voor weer 100 nieuwe pompjes van 3FM. Kan dat niet beter?
Een goed voorbeeld van een moderne en transparante aanpak kan je vinden bij FairWater, een Nederlandse organisatie met een no-nonsense aanpak die in veel landen in Afrika actief is. Voor elke € 2.500,- wordt een kapotte pomp vervangen door de duurzame Nederlandse BluePump. Er zijn al meer dan 1.000 BluePumps in Afrika. Hopelijk is er nog wat over van de € 12 miljoen en doet het Rode Kruis er ook een paar? Het onderhoud van de pomp wordt gegarandeerd door het lokale bedrijf dat de pompen installeert. Hoe dat precies in zijn werk gaat zie je op de website www.geefwater.nl
Paul van Beers
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
