Nederland behoort tot de landen met de hoogste procentuele stijging in aantallen faillissementen door de coronacrisis, en die stijging gaat door in 2021. Dat voorspelt kredietverzekeraar Atradius in haar meest recente faillissementsvooruitzichten voor 2020 en 2021.
De coronacrisis veroorzaakt een diepe recessie in de meeste belangrijke economieën en hierdoor stijgt het aantal faillissementen wereldwijd met 26 procent in 2020. In Turkije (+41 procent), de Verenigde Staten (+39 procent) en Hongkong (+39 procent) doet zich de grootste stijging voor. In Europa behoren Portugal (+36 procent) en Nederland (+34 procent) tot de landen met de grootste toename. Terwijl in 2021 het aantal faillissementen wereldwijd naar verwachting met 3 procent daalt, staat in Nederland nog een stijging van 4 procent in het vooruitzicht.
Hoewel de Nederlandse economie minder sterk krimpt dan in omringende landen, is de procentuele stijging van faillissementen in 2020 toch relatief hoog. Een van de oorzaken is dat veel omliggende landen – zoals Spanje, Frankrijk en België, wetten hebben aangenomen die insolventieprocedures tijdelijk bevriezen of faillissementen niet-ontvankelijk verklaren. Nederland heeft dergelijke maatregelen niet getroffen. Verder weten we op basis van het verleden dat Nederlandse faillissementen een sterke samenhang kennen met schommelingen in het bruto binnenlands product. Dat vindt zijn oorzaak onder andere in de Nederlandse faillissementswetgeving, die weinig mogelijkheden biedt om in een vroeg stadium in te grijpen als bedrijven in de problemen komen. Wel is nieuwe wetgeving in aantocht die het mogelijk maakt om gemakkelijker een akkoord tussen schuldeisers af te dwingen, waardoor vaker een doorstart mogelijk zal zijn.
Steunpakket overheid effectief
Ondanks de verwachte stijging van faillissementen, zijn overheidsmaatregelen in Nederland wel effectief gebleken in het voorkomen van een al te sterke stijging van faillissementen. In de eerste helft van 2020 namen faillissementen zelfs nauwelijks toe. Zonder belangrijke steunmaatregelen – zoals de Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (NOW-regeling) en de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo-regeling) – zou de stijging aanzienlijk hoger zijn geweest.
Het is echter niet waarschijnlijk dat deze maatregelen ook op langere termijn een toename van het aantal faillissementen kunnen voorkomen. De steunpakketten zullen worden afgebouwd en een deel van de bedrijven zal het daardoor alsnog niet redden.
Stijging faillissementen in tweede helft 2020
In de tweede helft van 2020 staat wereldwijd een sterke stijging van het aantal faillissementen in het vooruitzicht, waardoor de stijging voor 2020 als geheel uitkomt op +26%. Elke belangrijke economie - met uitzondering van China - zal dit jaar waarschijnlijk in een recessie terechtkomen. De diepte en de duur hiervan zijn afhankelijk van het vermogen van landen om een nieuwe lockdown te voorkomen, maatregelen te versoepelen of de economie aan te passen aan de nieuwe omstandigheden. Zo hebben Nederland, Duitsland, Frankrijk en Australië aangekondigd dat zij de steunmaatregelen voor het bedrijfsleven ook na het tweede kwartaal voortzetten. Landen in Zuid-Europa die al vóór de coronacrisis een groot begrotingstekort hadden - zoals Italië en Griekenland - zijn veel minder goed in staat vergelijkbare maatregelen te treffen en zijn bovendien meer afhankelijk van het toerisme, dat zwaar is getroffen door de coronacrisis. In Europa is de toename van het aantal faillissementen het laagst in Duitsland (+6 procent), Zwitserland (+8 procent) en Zweden (+9 procent).
In 2021 worden de eerste tekenen van herstel zichtbaar en wordt wereldwijd een heel milde daling in faillissementen van ongeveer een procentpunt voorzien. Het beeld per land is echter verschillend. Bij een aantal Zuid-Europese landen, zoals Griekenland (-25 procent), Portugal (-12 procent) en Italië (-10 procent), is deze daling het sterkst, omdat zij profiteren van een relatief snel economisch herstel. Per saldo ligt het niveau in alle onderzochte landen - behalve in Griekenland - volgens Atradius eind 2021 hoger dan voor de pandemie. Griekenland is een uitzondering doordat als gevolg van hervormingen faillissementen daar al een aantal jaren een dalende trend laten zien.