Beste lezers, ik hoop niet dat u zoals zovelen tegenwoordig in een parallel universum verkeert, en dat ik u niets nieuws vertel als ik zeg dat mensen niet het eeuwige leven hebben. Hoewel enkele diehards het geluk hebben dat ze de negentig mogen passeren, en daar zelfs lang niet altijd blij mee zijn, mogen wij over het algemeen toch blij zijn als we gemiddeld de 78^e verjaardag halen.

We overlijden niet alleen vanwege ouderdom, maar kunnen ook voortijdig de pech hebben te worden geveld door de één of andere dodelijke  ziekte of een ernstig ongeval. 

Sterftecijfers algemeen

Sterftecijfers als gevolg van voortijdige pech kunnen worden berekend door het totale sterftecijfer te corrigeren voor het sterftecijfer door ouderdom. We komen dan uit op een getal van 723 voortijdige sterfgevallen per 100.000. Een flinke bijdrage van circa 500 daarvan wordt geleverd door een lijstje van een stuk of tien nog niet te genezen ziektes. Daarvan zijn er dan weer een stuk of 200 gerelateerd aan een ongezonde leefstijl zoals te weinig beweging, te dik, roken, drinken, drugs en ongezonde vette hap.

Uiteraard wordt het sterftecijfer vanwege voortijdige sterfte hoger naarmate we ouder worden. Deze leeftijdsspecifieke voortijdige sterfte is met 1785 per 100.000 al veel hoger voor de leeftijdsgroep van 65 tot 74 en voor de groep van 75 tot 84 is het getal zelfs al 4386.

Dat was vroeger wel heel anders als gevolg van de kindersterfte. Van de 1000 levend geboren baby’s stierven er rond het jaar 1900 minstens 300 voordat de leeftijd van 5 jaar was bereikt. Door betere hygiëne, antibiotica en vaccinatie cocktails is dat getal omstreeks 2019 gedaald tot 38 voor de hele wereldbevolking en in Nederland zelfs tot 3,5 per duizend. Van die 38 per 1000 te vroeg gestorven kinderen in de wereld stierf ongeveer de helft door ondervoeding.

Toename door Corona-pandemie

Als we niet snel vaccins hebben om het tij te keren dreigt de Corona pandemie hier vooral voor de ouderen verandering in te brengen. Na één jaar pandemie staat de teller op circa 100 slachtoffers per 100.000 wereldburgers en dat zijn er bij elkaar 1,6 miljoen. Naar verwachting zal het aantal nog een paar maanden blijven stijgen, maar er staan diverse vaccinelichtjes aan het einde van de tunnel dus houdt ik het er even op dat we op 1,7 miljoen zullen uitkomen. Omdat 75 % van de Corona slachtoffers in de leeftijdsgroep 65+ vallen en 50% in de leeftijdsgroep van 75+ .worden de leeftijdsspecifieke sterftecijfers verhoogd van 1785 naar 1819 voor de groep van 65-74 en van 4385 naar 4435 voor 74 plussers. De nieuwe ziekte geeft dus een toename van de voortijdige sterfte van ouderen met 1 `a 1,5 %. Zolang het je eigen opa of oma niet betreft valt het mee.

De economische gevolgen

Dat is niet zo mooi vooral niet omdat het virus niet uit zichzelf van plan is om het daarbij te laten. De miraculeuze prestatie van de farmaceutische industrie om al snel een goed werkend vaccin te hebben is dan ook zeer welkom. Tot die tijd hebben we met meer of minder succes geprobeerd de zaak via halve en hele tot en met intelligente lockdowns onder controle te houden. Dat koste een bult geld en gaf een hoop ellende.

Dat deze toename van de sterftekans voor ouderen, de overbelasting van ziekenhuizen en de lockdown-maatregelen bij elkaar in staat zijn geweest om de hele economie plat te leggen is natuurlijk niet waar, maar bepaalde sectoren krijgen wel harde klappen. Die sectoren zijn vaak verantwoordelijk voor extra tot super sterke verspreiding van het virus. Dat zijn bijvoorbeeld de talloze massa-evenementen (alleen al 1500 per jaar in Nederland), de talloze feesten, de cafés, de bioscopen en theaters, de sportwedstrijden en de Trumprally’s  Maar ook de reizigersbranche is getroffen omdat we niet meer even een weekendje naar Londen of Parijs konden gaan of even een weekje naar Bali.

Wat als er nog eens zoiets zal gebeuren?

De economische malaise die hierdoor is ontstaan geeft echter te denken over de gevolgen die zouden ontstaan als zich een nog ernstiger doodsoorzaak in de wereld zou voordoen. Wat als bijvoorbeeld de klimaatopwarming een hogere tol zou gaan eisen?

Gelukkig kunnen de meeste Nederlanders redelijk goed zwemmen en kunnen we hele stevige dijken bouwen. Als we daarentegen het aantal sterfgevallen ten gevolge van extreme overstromingen, extreme stormen , hittegolven en extreme droogteperiodes in de rest van de wereld bekijken slaat de schrik om het hart.

Volgens het rode kruis zijn inmiddels 4 van de 5 natuurrampen gerelateerd aan klimaatverandering. Het totale aantal slachtoffers van klimaatgerelateerde rampen bedroeg in de afgelopen tien jaar 1,7 miljard, gemiddeld dus 170 miljoen per jaar. Dat zijn maar liefst 100 keer zoveel dodelijke slachtoffers als door Corona. Daarnaast kennen we ook nog 143 miljoen klimaatvluchtelingen per jaar.

Is het niet een beetje vreemd dat we daar niets aan doen? Hoeveel groter moeten de klimaatgerelateerde sterftecijfers dan worden?

Als de wereld ook maar enigszins in verhouding tot de Corona-maatregelen zou reageren, zouden we wel de hele economie volledig plat moeten leggen. Dat is misschien iets te veel gevraagd en de arme landen die het meest worden getroffen zullen er geen baat bij hebben als wij niet meer feestvieren of niet meer naar hun tropische resorts afreizen om de bloemetjes buiten te zetten.

Maar laten we dan toch in ieder geval de hele olie- en gasindustrie plat leggen.  Ik roep heus niet op tot gewelddadige acties tegen de grote jongens van big fossil. Maar het invoeren van een forse CO₂ belasting (bijvoorbeeld €150 per ton) is toch wel het allerminste dat we zouden kunnen doen.

Han Blok