Het is te laat om ons aan te passen aan de gevolgen van klimaatverandering, als we nu nog verder gaan met het uitstoten van broeikasgassen. Dat stelt een vooraanstaand klimaatwetenschapper, op het moment dat Nederland weer meer kolen wil gaan stoken. 

Dat Nederlandse politici vaak grote moeite hebben om te begrijpen wat er aan de hand is in de wereld, blijkt maar weer eens. De avond voor dat de financiële crisis van 2008 losbrak zei Wouter Bos nog doodleuk op tv dat deze Nederland niet zou raken. Een jaar daarvoor tekende JP Balkenende nog naïef lachend een 20-jarig contract met Poetin voor de levering van aardgas, tegen alle adviezen in. Mark Rutte volgde in zijn  voetspoor met de omarming van de gasrotonde.

En nu denkt Rob Jetten dat er nog wel tijd is om de kolencentrales nog even op te stoken. Het nep-optimisme blijft hoogtij vieren in de Lage Landen.

Nep-optimisme

Het westen heeft een innige relatie met optimisme. Alles wordt altijd beter en het is nooit zo erg als waar door wetenschappers en experts voor wordt gewaarschuwd. Epidemieën komen niet meer voor, de CO2 uitstoot gaat zeker snel omlaag en Poetin begint geen oorlog. Prijsstijgingen en inflatie blijven beperkt en zijn tijdelijk. Jawel, in Fabeltjesland. Waarom zijn we zo scherp op nepnieuws en laten we ons telkens weer belazeren door nep-optimisme? Dat schreef ik op 12-3-2022. 

De realiteit is dat wereld nu al niet meer door aanpassingen aan de klimaatcrisis kan ontsnappen. Rekenen op aanpassing om de schade te beperken is geen vervanging voor het dringend verminderen van broeikasgassen, zo heeft een vooraanstaande klimaatwetenschapper gewaarschuwd.

Katharine Hayhoe, hoofdwetenschapper van het Natuurbeschermingsfonds in de VS en professor aan de Texas Tech University, zei dat de wereld afstevent op gevaren die we in de 10.000 jaar van menselijke beschaving nog niet hebben meegemaakt. We moeten de wereld veerkrachtiger maken, maar dat alleen beschermt ons niet tegen de gevolgen van klimaatverandering.

"Mensen begrijpen de omvang niet van wat er gaande is," zei ze tegen The Guardian. "Dit zal groter zijn dan alles wat we ooit in het verleden hebben gezien. Dit zal ongekend zijn. Elk levend wezen zal worden getroffen. Als we doorgaan met de business-as-usual uitstoot van broeikasgassen, is er geen aanpassing meer mogelijk. Dat kan gewoon niet." 

"Onze hele infrastructuur, ter waarde van triljoenen dollars, waaraan tientallen jaren lang is gebouwd, is ontworpen voor een planeet die niet meer bestaat," zei ze. 

Het veranderen van die infrastructuur zou opnieuw triljoenen kosten, dus de uitstoot van broeikasgassen laten toenemen zou betekenen dat de gevolgen en de kosten steeds groter worden. Het hele moderne leven staat volgens Hayhoe op het spel: "De menselijke beschaving is gebaseerd op de veronderstelling van een stabiel klimaat, maar we gaan nu ver buiten het stabiele bereik.”

In die context zouden we nu nog extra kolen gaan stoken ook. Dat valt in de praktijk dus niet te compenseren.

Verkeer halveren of Tata dicht

De laatste drie overgebleven operationele kolencentrales in Nederland waren in 2021 goed voor 7% van de uitstoot, terwijl ze ver onder hun maximale capaciteit werkten. Dat was al net zoveel als de uitstoot van al het wegverkeer. Om de extra uitstoot van het verder opstoken van die centrales te compenseren zou je dan de helft van alle verkeer moeten stoppen. Of Tata Steel sluiten. Een maatregel in die orde van grootte. Iets zegt me dat dat niet snel zal gebeuren. Immers, in 2021 nam de uitstoot zonder de grote problemen van dit moment al weer toe.

Ook VN-leiders waarschuwen

Steeds meer stemmen herhalen dat het beleid dat momenteel wereldwijd wordt gevoerd om de klimaatcrisis aan te pakken, zal leiden tot een catastrofale instorting van het klimaat. Regeringen hebben nagelaten de maatregelen te nemen die nodig zijn om hun beloften na te komen. Daar hebben drie voormalige VN-klimaatleiders voor gewaarschuwd, waaronder de Nederlandse Yvo de Boer.

Er gaapt een diepe kloof tussen wat regeringen hebben beloofd te doen om het klimaat te beschermen, en de maatregelen en het beleid die nodig zijn om de doelstellingen van maximaal 1,5 graden temperatuurstijging te halen.

Maar het beleid en de maatregelen die uiteindelijk door de regeringen worden goedgekeurd en uitgevoerd, gaan tot veel grotere temperatuurstijgingen leiden. Denk aan ten minste 2,7°C, ver boven de grens van relatieve veiligheid, en mogelijk zelfs tot 3,6°C. Dat zou catastrofale gevolgen hebben, in de vorm van extreme weersomstandigheden, zeespiegelstijgingen en onomkeerbare veranderingen van het wereldklimaat.

De drie voormalige directeuren van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake Klimaatverandering wijzen op de eerder dit jaar gepubliceerde bevindingen van het IPCC. Die stellen wijdverspreide verwoesting in het vooruitzicht die waarschijnlijk zal volgen als we de uitstoot van broeikasgassen niet met spoed aanpakken.

De ontwikkelde landen zijn er tot nu toe niet in geslaagd de uitstoot snel genoeg te verminderen en ze hebben de armere landen geen financiële middelen ter beschikking gesteld om hen te helpen het hoofd te bieden aan de gevolgen van de klimaatafbraak. Het is dan ook geen kwestie meer of rampspoed volgt, maar wanneer.

De voormalige topambtenaren van de VN - Michael Zammit Cutajar, Yvo de Boer en Christiana Figueres - bekleedden elk achtereenvolgens de post van uitvoerend secretaris van het Raamverdrag van de VN inzake klimaatverandering, het moederverdrag van de Overeenkomst van Parijs.

Nog meer disruptie

Om de situatie nog een beetje scherper te stellen, de meeste van deze opmerkingen en waarschuwingen dateren nog van voor de oorlog in Oekraïne. En ze gaan alleen nog maar over de gevolgen van klimaatverandering.

Niet meegenomen zijn de disruptieve effecten van die oorlog zelf en van de eraan voorafgaande pandemie. De verstoringen in productie en in transport en distributie. Tekorten aan onderdelen voor vitale technologie in de energietransitie. De kostenstijgingen, de inflatie (die tijdelijk en beperkt zou zijn) en de onrust op de financiële markten die de financiering van klimaatmaatregelen ondergraven. En niet te vergeten de voedselcrisis die een groot deel van de planeet zal treffen.

Heeft de hele wereld al problemen, Nederland heeft er nog een paar extra. Zoals de stikstofbom, die binnenkort lijkt te gaan ploffen. Niet alleen ontstaat er grote frustratie in de samenleving door de misleidende communicatie van het kabinet, ook het oplossen van het probleem zelf zal een domino-effect tot gevolg hebben. Want als grote exportproducent van vlees en zuivel zal het terugbrengen van de veestapel niet alleen de boeren hard raken, maar ook alle betrokken ketens. Het heeft directe gevolgen voor de economie, met teruggang en ontslagen in verschillende sectoren als gevolg. De kosten van de sanering, die noodzakelijk is voor de natuur, veroorzaken cynisch genoeg tekorten op andere terreinen, waaronder ook de klimaatplannen. Met als gevolg dat klimaatverandering weer meer schade aan de natuur toebrengt.

De harde realiteit is dat de dominostenen blijven omvallen en geen optimist die dat tegenhoudt.

Peter van Vliet