Wordt het BBP nu minder belangrijk?

De afgelopen decennia is de politiek steeds meer waarde gaan hechten aan het Bruto Binnenlands Product (BBP). Als er maar meer geld in de economie omgaat, en het BBP stijgt, dan gaat het goed met ons, als het daalt dan is er een serieus probleem. Het BBP zegt echter niets over onze gezondheid, de staat van onze huisvesting of ons onderwijs, alle onbetaalde arbeid wordt volledig genegeerd, en de milieuschade die door de betaalde productie ontstaat wordt nauwelijks in rekening gebracht. Het BBP is dus geen goede indicator voor onze welvaart. Een regeringsbeleid dat zich primair richt op de groei ervan jaagt vooral productie en consumptie aan, en dat is totaal onverantwoord gezien de grenzen die de Aarde ons stelt enerzijds, en de ruimte die we mensen in ontwikkelingslanden moeten bieden anderzijds.

De commissie Breed Welvaartsbegrip

Vanwege de problemen die het BBP met zich meebrengt stelde de Tweede Kamer in 2015 de tijdelijke commissie Breed Welvaartsbegrip in. De commissie moest onderzoeken welke beperkingen het BBP heeft als indicator voor welvaart en welke indicatoren er nodig zijn om brede welvaart inzichtelijk te maken. Het resultaat van dat onderzoek werd vorig jaar gepresenteerd in het rapport Welvaart in kaart. De belangrijkste conclusies waren:

• Het BBP heeft beperkingen bij het meten van brede welvaart, maar is een robuuste indicator om de omvang van de economie te meten.
• Om aspecten als onderwijs, gezondheid, ongelijkheid en milieu in de beschouwingen te kunnen betrekken is een dashboard van indicatoren nodig.
• De commissie wil, om internationale standaardisatie te bevorderen, het dashboard gebruiken dat wordt aanbevolen door de Conference of European Statisticians.
• Het CBS wordt gevraagd, samen met de andere planbureaus, jaarlijks in het voorjaar een nieuwe Monitor Brede Welvaart uit te brengen, waarin de meest recente waarden voor de indicatoren zijn opgenomen.
• Die monitor vervangt de Monitor Duurzaam Nederland, die sinds 2009 elke twee jaar werd gepubliceerd.
• In mei, op Verantwoordingsdag, debatteert de Tweede Kamer met het kabinet over de nieuwe monitor.

Het kabinet heeft de aanbevelingen van de commissie overgenomen. Vanaf volgend jaar verschijnt de Monitor Brede Welvaart, waarin een hele reeks indicatoren weergeeft hoe het financieel, sociaal en ecologisch met Nederland gaat. Bovendien probeert de monitor in kaart te brengen wat de gevolgen van ons handelen zijn voor toekomstige generaties, en voor mens en milieu elders in de wereld. Dit jaar verschijnt er in april nog één keer een geactualiseerde versie van de ‘oude’ Monitor Duurzaam Nederland, zodat de Kamer in mei al voor het eerst kan debatteren over de daarin gepresenteerde indicatoren.

Een stap vooruit, maar …

Dat de nieuwe monitor jaarlijks gaat verschijnen, dat het kabinet erop reageert en dat er vervolgens in de Kamer over wordt gedebatteerd is zeker een stap vooruit. Hopelijk nemen zowel kabinet als Kamer het rapport en het debat serieus. Maar de vraag is of dit alles ook invloed zal hebben op het beleid dat wordt gevoerd. Het Platform Duurzame en Solidaire Economie pleit al jaren voor een MEV+: een versie van de Macro Economische Verkenning waarin in feite de nieuwe monitor is geïntegreerd. De MEV wordt in september op Prinsjesdag gepresenteerd, en vormt de basis voor het regeringsbeleid van het jaar daarop. Nu blijft het risico bestaan dat in mei wordt gedebatteerd over de Monitor Brede Welvaart, maar dat de uitkomst van het debat nauwelijks invloed heeft op het beleid dat in september wordt uitgezet. Moties van de Kamer die de regering vroegen in september aan te geven hoe het beleid moest leiden tot betere resultaten in de monitor werden verworpen, doordat CDA, PvdA, VVD en PVV tegenstemden. Verdere druk vanuit de samenleving zal nodig zijn om ervoor te zorgen dat de Monitor Brede Welvaart echt invloed gaat krijgen.