Traditionele graansoorten winnen weer terrein, nu droogte de teelt van mais steeds moeilijker maakt. Kleine granen zoals sorghum en gierst zijn volgens experts het voedsel van de toekomst.
Door de coronacrisis zijn inkomens gedaald en voedselprijzen gestegen in Zimbabwe. Naar schatting 8 miljoen Zimbabwanen zullen voedselhulp nodig hebben tot het volgende oogstseizoen in maart. Het verbouwen van meer traditionele en inheemse gewassen kan helpen de voedselzekerheid te vergroten.
Sinikiwe Sibanda, een boerin in het dorp Nyanmandlovu, oogstte dit jaar 2 ton gierst en minder dan 700 kilo mais. Bij sommige boeren in het dorp, 42 kilometer ten noordwesten van Bulawayo, ging de maisoogst helemaal verloren. Maar de boeren die sorghum en gierst hadden geplant, hadden genoeg voedsel tot het volgende oogstseizoen.
Opnieuw planten
Sibanda is blij met haar oogst, want er viel nauwelijks regen in het vorig seizoen. In droge regio’s stappen boeren steeds vaker over van mais op sterke gewassen zoals sorghum en gierst.
“Ik hou van mais, maar met deze droogte is het moeilijk het goed te laten groeien,” zegt Sibanda, terwijl ze een rondleiding geeft op haar bedrijf van 42 hectare. Ze heeft momenteel maar 5 hectare beplant. Voorheen was dat 10 hectare, maar de hoge kosten van zaden, arbeid en gebrek aan neerslag hebben haar gedwongen in te krimpen.
“Vorig jaar heb ik een hectare parelgierst geplant, een hectare sorghum en voor de rest mais. De gierst gaf de beste opbrengst,” zegt ze. “Door droogte groeit de mais niet goed. Soms oogst ik niets als ik het halverwege het seizoen niet opnieuw plant”.
Maismeel
Ook veeboeren planten nu sorghum. Obert Chinahamo past wisselteelt toe tussen mais en sorghum op zijn bedrijf Biano Farm, 30 kilometer ten zuiden van Bulawayo. De sorghum en mais slaat hij op silo’s als voer voor zijn kudde Simmentalers, die bestaat uit 300 runderen. Als er in het droge seizoen niets meer groeit, voert hij de dieren bij.
Sibanda’s gezin moest wennen aan gierst. Mais is populair in Zimbabwe en maismeel wordt doorgaans driemaal daags gebruikt als het beschikbaar is. Maar met gierstmeel zijn volgens Sibanda ook lekkere maaltijden te maken, zoals meelpap en het koolhydraatrijke isitshwala. Haar kinderen, die zich meer aangetrokken voelen tot het stadsleven, zijn daar echter geen fan van. “Het wordt sneller dik dan maismeel, het smaakt goed en het is gezond,” lacht Sibanda.
Kleine granen, hoge voedingswaarde
De voedselsituatie in Zimbabwe is sterk verslechterd als gevolg van terugkerende droogte en de covid-19-pandemie. Van januari tot het oogstseizoen in maart 2021 is extra humanitaire hulp nodig. Een groot aantal huishoudens heeft hulp nodig om aan voldoende gezond voedsel te raken, zegt het VN-bureau voor de Coördinatie van Humanitaire Zaken (Unocha) in Zimbabwe.
De problemen zijn het grootst in de westelijke provincie Matabeleland North en de zuidelijke provincies Masvingo en Matabeleland South. Uit cijfers van het VN-kinderfonds Unicef blijkt dat bijna 1 op de 3 kinderen jonger dan 5 jaar te maken heeft met ondervoeding, terwijl 93 procent van de kinderen tussen 6 maanden en 2 jaar niet het dieet krijgt wat volgens gezondheidsinstanties minimaal vereist is.
Voedsel van de toekomst
Een hogere productie van sorghum en gierst kan bijdragen aan voedselzekerheid en betere voedingswaarde van de geconsumeerde producten. Kleine granen zijn het voedsel van de toekomst, zegt Hapson Mushoriwa, hoofdveredelaar Oostelijk- en Zuidelijk Afrika bij het International Crops Research Institute for Semi-Arid Tropics (Icrisat).
Ze zijn duurzaam, voedzaam en hebben een kleine CO2-voetafdruk in vergelijking tot mais, zegt Mushoriwa. Icrisat werkt aan variëteiten van zes belangrijke granen en groenten, inclusief sorghum, parelgierst, aardnoten en duivenerwten.
De gewassen worden gekruist om de productiviteit, veerkracht en kwaliteit te verbeteren en om aan te sluiten bij de wensen van de markt. “We noemen deze gewassen smart food, omdat ze zeer voedzaam zijn en goed zijn voor de planeet en voor de bodem. Bij de teelt zijn weinig bestrijdingsmiddelen nodig.”
Biodiversiteit
Kleine granen passen binnen de biodiversiteitskoers van de VN-Voedsel- en Landbouworganisatie (FAO). De biodiversiteit in de landbouw stimuleren vergroot de capaciteit van boeren om voedsel en andere producten en diensten te produceren onder verschillende omstandigheden. De productie wordt zo ongevoeliger voor shocks en stressoren.
De erosie van de biodiversiteit in de landbouw, in combinatie met een nadruk op input-intensieve gewassen, heeft de voedselveerkracht in ontwikkelingslanden verlaagd, zegt Katarzyna Dembska, onderzoeker bij de BCFN Foundation, een onafhankelijke en multidisciplinaire denktank.
Ook hij pleit voor meer hectares traditioneel en inheems voedsel. “Deze vergeten voedselsoorten hebben een veel hogere voedingswaarde. In tijden van klimaatonzekerheid, kunnen we met gewasdiversificatie een veerkrachtig voedselsysteem bouwen,” zegt Demska.
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
