De rechtsstaat staat op omvallen. Geert Wilders knaagt aan de fundamenten en de kandidaat-formatiepartijen staan dat toe. De geschiedenis heeft geleerd waar dat toe kan leiden, maar schaatsend Nederland kijkt de andere kant op.
Het zijn niet alleen duurzaamheid en het klimaat die slachtoffer gaan worden van een regering met de partijen die nu om tafel zitten. De grondvesten van onze vrijheid staan op het spel. Het lijkt de Nederlanders niet uit te maken. Twee dagen ijspret lijken belangrijker dan de rest van hun leven, en dat van hun nakomelingen, in vrijheid doorbrengen.
Dat is mijn voorlopige conclusie op basis van de eerste week van 2024. Want als het voorlopig parkeren van wetsvoorstellen die in strijd zijn met de grondwet verloopt – en die dus definitief wet kunnen worden – wordt mijn conclusie ook definitief. Helaas is nazistaat Nederland dan al in opbouw. Wie weet hoe lang het duurt en wat het kost om die weg om te keren.
Wie nog geschiedenisles heeft genoten kan zich wellicht nog herinneren wat zich afspeelde in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. De omslag kwam in 1932, met verkiezingen die uiteindelijk Hitler aan de macht brachten. Gewoon via een democratisch proces dat door lamlendigheid van de politieke omstanders zichzelf kon afschaffen. De overeenkomsten met nu zijn ijzingwekkend.
Voorlopig is het nog niet zo ver. Maar als de verzamelde nieuwsmedia dat woordje ‘voorlopig’ van Wilders blijven vergeten in de berichtgeving dat Wilders zijn meest omstreden voorstellen intrekt, werken ze mee aan het in slaap sussen van de hele bevolking. En de onderhandelingstafel, bestaande uit een manipulerende VVD, een provocerende BBB en een twijfelende NSC sust mee tegenover een calculerende PVV.
Nederland staat hierin niet op zichzelf. Steeds meer landen raken besmet door populistisch rechtse denkbeelden en overeenkomstig bestuur. Maar Nederland heeft nog altijd een reputatie in de wereld als een democratisch en duurzaam verantwoordelijk land. Dat voorbeeld heeft geinspireerd en dat hebben veel andere landen gevolgd. Als Nederland valt, kan dat de val van de dominostenen versnellen. Met een politieke ijstijd op een verhitte planeet als gevolg.
Peter van Vliet