Digitalisering zet betrouwbaarheid stroomvoorziening onder druk

De voortschrijdende digitalisering van de stroomvoorziening maakt haar kwetsbaar. Het kabinet moet daarom investeren in kennis om samen met de elektriciteitssector deze kwetsbaarheid scherp in beeld te krijgen en weg te nemen. Dit concludeert de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in zijn advies ‘Stroomvoorziening onder digitale spanning’ dat is aangeboden aan regering en parlement.

De digitalisering van de stroomvoorziening gaat snel. Dat is nodig voor de benutting van meer duurzame energiebronnen zoals zonnepanelen en windmolens, en ook voor de grootschalige toepassing van warmtepompen en voor de tijdelijke opslag van stroom in bijvoorbeeld batterijen van auto’s. Door de toenemende complexiteit van de digitale aansturing van de stroomvoorziening, en ook omdat steeds meer zelflerende en autonoom beslissende apparaten aangesloten worden op het net, ontstaan nieuwe kwetsbaarheden in het elektriciteitssysteem. De kans op grootschalige stroomuitval kan daardoor toenemen.

Onvoldoende kennis

Op dit moment gaat veel aandacht uit naar moedwillige verstoring van digitale systemen (cybersecurity) en de mogelijke gevolgen daarvan voor de stabiliteit van het elektriciteitsnetwerk. De Rli wijst er in zijn advies echter op dat digitale systemen in toenemende mate ook kwetsbaar worden door onvoorzien gedrag van de geautomatiseerde systemen zelf. De raad concludeert dat overheid en bedrijfsleven op dit moment hierin onvoldoende inzicht hebben, en ook niet in de gevolgen daarvan voor de betrouwbaarheid van het hele elektriciteitssysteem. De raad vindt dat in deze kennislacune op korte termijn moet worden voorzien.

Markt en overheid verbinden

Momenteel zijn de taken binnen de elektriciteitsvoorziening tussen markt en overheid helder verdeeld. Digitalisering zorgt er volgens de Rli voor dat deze scheidslijnen minder strikt worden. De raad vindt daarom dat overheid en markt samen moeten investeren in onderzoek en kennisontwikkeling met betrekking tot de gevolgen van de digitalisering van onze stroomvoorziening. De toenemende afhankelijkheid van elektriciteit en de kans op maatschappelijke ontwrichting als gevolg van grootschalige stroomuitval, maken het belang van een betrouwbare stroomvoorziening steeds groter. De raad vindt het beperken van de aan digitalisering verbonden risico’s daarom dringend noodzakelijk.