Volgens het rapport heeft Europa wel vooruitgang geboekt op het vlak van klimaatbeleid, lucht- en watervervuiling en circulaire economie. Maar die vooruitgang is te beperkt en verloopt te traag om de doelstellingen te halen, waarschuwt het EEA. “Europa boekt niet genoeg vooruitgang en de vooruitzichten voor het komende decennium zijn niet positief”, stelt het agentschap onomwonden.

Volksgezondheid

Het agentschap benadrukt ook de grote schade aan de volksgezondheid en welzijn door de aftakeling van het milieu en vervuiling, en waarschuwt voor een “grote versnelling” in de klimaatverandering. Die zou cruciale ecosystemen kunnen doen instorten en de kracht van de natuur om de mens te onderhouden ernstig kunnen beperkten, inclusief de voedselzekerheid, schoon water en vruchtbare grond.

“Het milieu in Europa is op een kantelpunt beland”, zegt EEA-directeur Hans Bruyninckx. “We hebben nu een beperkt venster van tien jaar om de natuur te beschermen, de impact op de klimaatverandering te verminderen en ons verbruik van natuurlijke rijkdommen radicaal terug te dringen.”

Daarvoor zullen ingrijpende maatregelen nodig zijn, waarschuwt Bruyninckx.“Uit ons rapport blijkt dat de geleidelijke ingrepen tot wat vooruitgang hebben geleid, maar dat ze absoluut niet volstaan om onze doelstellingen op lange termijn te halen. We beschikken over de kennis, de technologie en de middelen die we nodig hebben om onze belangrijkste productie- en consumptiesystemen zoals voedsel, mobiliteit en energie duurzaam te maken. Onze toekomstige welvaart en welzijn hangen af van onze capaciteit om de verandering in de hele samenleving mogelijk te maken.”

Alle lichten op rood

Milieu- en klimaatorganisaties zien in het rapport een zoveelste alarmsignaal dat de tijd stilaan op raakt.

“Alle lichten staan op rood”, zegt Jagoda Munić, directeur van Friends of the Earth Europe. “De ecologische afbraak en de klimaatcrisis zijn een op hol geslagen trein en we moeten aan de noodrem trekken - het is nu of nooit. Een verbod op plastic rietjes of mondjesmaat de energiedoelstellingen verhogen is niet meer genoeg. Enkel de meest moedige actie om onze consumptie- en groeiobsessie te transformeren zal volstaan.”

“De huidige EU-leiders zijn de laatste generatie die een totale klimaatcatastrofe kunnen verhinderen”, zegt Wendel Trio, directeur van Climate Action Network (CAN) Europe. “Een noodtoestand uitroepen is duidelijk niet genoeg: burgers willen dat ze nu iets doen, en niet over dertig jaar. De EU moet het klimaatdoel tegen 2030 aanzienlijk aanscherpen om het klimaatakkoord van Parijs te halen.”

“De wetenschap is duidelijker dan ooit: we zijn bezig de ecosystemen te vernielen die de mensheid in stand houden”, zegt ook Ester Asin, directeur van het Wereldnatuurfonds. “Op Europees niveau kan de Green New Deal helpen om het tij te keren, als de commissie moedige voorstellen doet en de Europese ambitie op vlak van klimaat en natuurbescherming opkrikt.”