In 2012 stuitte ik op een artikel, waarin een natuurkundige een gesprek heeft met een econoom. De econoom bleef maar volhouden dat oneindige groei geen probleem zal zijn, dat we altijd wel weer iets zullen verzinnen om in geld om te zetten. De natuurkundige probeerde hem ervan te overtuigen dat oneindige exponentiële groei natuurkundig gezien onmogelijk is. Dit heeft mij ertoe gezet mij hier eens in te verdiepen: hoe werkt die exponentiële groei eigenlijk? Ik dacht dat onze economie lineair groeide, waarom gaat het ineens exponentieel? Waarom moet hij eigenlijk groeien? Al snel begon ik te begrijpen dat onze economie absurd is en dat ik er alles aan moest doen om er van los te komen. Maar ja, hoe? Inmiddels leef ik zoveel mogelijk geldloos.

In 2013 begon ik met het geven van cursussen. Ik vroeg mij af wat ik ervoor moest vragen. En meteen liep ik vast. Want hoe kon ik weten wat iemand eraan zou hebben? Is dat niet per persoon heel verschillend? En zelfs als iedereen er dezelfde waarde aan zou toekennen, is geld dan een goede graadmeter? Voor de een is tien euro best veel geld, voor een ander is honderd euro een schijntje. Ik besloot om het aan de deelnemers over te laten. In het begin vonden mensen dat best moeilijk. Voor mijzelf was het ook wennen: als er per keer een ander bedrag in de pot zit, wat zegt dat dan over mijn prestatie? In de loop van de tijd heb ik geleerd om mijn prestatie los te zien van de beloning. Ik noemde dat geldloos denken. Geldloos leven lukte nog niet, maar ik wilde erachter komen wat ik zou gaan doen als ik mijn beslissingen niet van geld af zou laten hangen.

Schone lucht kopen

Jaren later leerde ik dat het ‘omzetten in geld’ uit het artikel een  groot probleem is. Dat we, om te kunnen groeien, als mensheid inderdaad bezig waren met het vinden van steeds weer nieuwe dingen die we om kunnen zetten in geld. Vroeger was water gratis, nu moet je ervoor betalen. Vroeger was voedsel gratis, nu moet je ervoor betalen. In sommige steden kun je al schone lucht kopen in de winkel. Het wordt steeds gekker, en dat alleen maar om de economie te doen groeien. Aangezien we nu ook onze aandacht om laten zetten in geld, zullen we waarschijnlijk niet doorhebben dat het gaande is. Multinationals privatiseren de eerste levensbehoeften van bijna alle organismen op Aarde en wij westerlingen zien het probleem niet eens. Laat staan dat we er wat aan doen.

Wat wij – mijn vrouw Caroline en ik – proberen te doen, is datgene waarvoor je tegenwoordig moet betalen stap voor stap weer gratis te maken. Als iedereen talenten, kennis en ervaring gaat delen zonder er geld voor te vragen, kunnen we als mensheid veel sneller vooruitkomen. Dus wij geven onze cursussen gratis. En mensen kunnen ons op allerlei manieren steunen, dat hoeft niet per se met geld. Dat kan ook met eten en drinken, boeken, een plek om te schrijven of te overnachten, een vakantieplek, vriendschap, het organiseren van een cursus of lezing, het maken van illustraties voor mijn site en flyer, noem het allemaal maar op. Wat we doen is ons opzettelijk afhankelijk maken van een gemeenschap van mensen. En als die mensen iets doen omdat ze ons als mens willen steunen en niet als tegenprestatie voor de deelname aan een cursus, is het echt voor wat hoort niks.

Wat ik ook merk, is dat ik veel liever tweedehands dingen krijg van iemand die ze niet meer gebruikt. En dan geef ik ze ook weer door als ik ze niet meer nodig heb. Dan zie je ook wat een onvoorstelbare overvloed er is en dat de schaarste door het economische systeem wordt gecreëerd – en dat die schaarste dus een illusie is. Giften worden met veel meer zorg en liefde omringd, het is geen kille transactie. Dat geldt voor dingen, maar zeker voor talenten en passies. Er ontstaan zulke prachtige dingen op het moment dat geld geen rol speelt. De haast verdwijnt en maakt plaats voor aandacht. En ontevredenheid maakt plaats voor dankbaarheid.

Ik hoor het zo vaak: mensen vinden het dapper wat wij doen. Maar als je ervan overtuigd bent dat het systeem niet deugt, dat we allemaal – van arm tot rijk – gevangen zitten in een economie van schaarste, is het dan niet dapperder om door te ploeteren binnen dat systeem? Natuurlijk is het moeilijk om te pionieren (en ja, we pionieren – zoals we nu leven is ook maar een tussenoplossing). Maar het is geen ploeteren, het is een ontdekkingsreis. Elke keer neem je een beslissing om een bepaalde kant op te gaan. Soms loopt de weg dood en maak je extra meters, dat hoort erbij. Vaak ontmoet je inspirerende mensen die je weer een eindje verder op weg helpen. En dan weet je niet dat je goed zit, je voelt het. Je voelt, zoals Loesje het zo treffend zegt, dat geluk een richting is – geen punt. En de weg naar geluk is geen snelweg. Het is een kronkelpaadje met zo nu en dan prachtige vergezichten.

Door Marc Siepman, die zoveel mogelijk geldloos leeft

Bekijk Marcs website voor de lezingen en workshop die hij geeft