Vroeger was het simpel: je had bedrijven en klanten. Bedrijven maakten of verkochten spullen, klanten betaalden, klaar. Na een tijdje gooide de klant zijn product weg en kocht een nieuw. Zo verdiende de ondernemer een goed belegde boterham. Dit klassieke business model bestaat nog steeds, maar het is aan ernstige slijtage onderhevig. We zijn begonnen met nieuwe business modellen.
In snel tempo dringt het besef door dat oude spullen weggooien spullen ook grondstoffen vernietigen is. Nieuwe producten komen uit fabrieken die energie verbruiken, afval moeten lozen en tegen een zo laag mogelijke kostprijs moeten werken, desnoods ten koste van de arbeidsomstandigheden. Vervolgens wordt er op de spullen een ‘merk’ gestempeld dat eigendom is van anonieme hedgefunds, ergens op aarde. Deze lineaire, anonieme en onrechtvaardige inrichting van de economie is niet langer houdbaar, dat is inmiddels wel duidelijk. Maar hoe moet het dan wel? Hoe komen we naar een duurzame, circulaire en rechtvaardige economie? Dat is de hamvraag bij het werken aan Nieuwe Business Modellen (NBM).
Drie kenmerken
Een goed Nieuw Business Model moet beschikken over drie essentiële kenmerken: de winst zit niet alleen in financiële prestaties maar ook in sociale en ecologische meerwaarde (‘meervoudige waardecreatie’). De klant en het bedrijf vloeien langzaam in elkaar over: consumenten kunnen zelf ook producten maken en diensten leveren, zeker als ze samenwerken in netwerken (‘collectieve waardecreatie’). En: de voordelen komen terecht bij alle betrokkenen in plaats van uitsluitend bij een kleine groep vaak te veel betaalde managers (‘gedeelde waardecreatie’).
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan met een donatie. Dank je wel.

Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Op papier klinkt dat allemaal nog behoorlijk onschuldig, maar de economische en sociale gevolgen kunnen enorm zijn, zeker als je je realiseert dat het in heel Europa ritselt van de initiatieven om op lokaal niveau zélf energie op te wekken in plaats van het te kopen van grote, anonieme multinationals. Of van ondernemende groepen die zélf hun groente en fruit willen kweken in plaats van die te kopen bij een supermarkt. Hetzelfde speelt in de zorg (de wijkzuster komt terug) en in de financiële wereld (banken geven geen krediet, maar crowdfundingplatforms bloeien). Daarnaast gaan consumenten én bedrijven elkaar diensten en goederen leveren via AirBNB, Uber, Peerby, Floow2, Thuisafgehaald en vele andere websites.
Winkelbel
Niet verwonderlijk zijn veel van dit soort initiatieven nog wat knullig van opzet en komt het ondernemerschap nog niet helemaal uit de verf. Maar de trend is duidelijk. Delen, lenen, ruilen, samen kopen, samen maken en andere vormen van transacties zijn sterk in opkomst. Het is in dat spelen met transactievormen in de praktijk dat Nieuwe Business Modellen bedacht, getoetst, aangepast en aangescherpt worden. Met vallen en opstaan ontstaat er zo een nieuwe economie, eentje waarin de ouderwetse winkelbel vast nog wel ergens rinkelt, maar die zich steeds meer gaat kenmerken door nieuwe vormen van horizontaal samen met elkaar ondernemen.
In zo´n economie is dringend behoefte aan nieuwe terminologie, nieuwe bedrijfsmodellen en organisatievormen, nieuwe afspraken en zelfs aan nieuwe soorten geld. Niemand weet nog hoe het er uiteindelijk precies uit komt te zien, maar dat maakt dit juist zo´n spannende tijd. Daar wil je bij zijn!
Vliegende start
Jan Jonker van de Radboud Universiteit heeft de afgelopen jaren intensief onderzoek gedaan naar het ontstaan van Nieuwe Business Modellen (NBM). Over iets meer dan een maand verschijnt het boek Nieuwe Business Modellen, Samen Werken aan Waardecreatie waarin alle inzichten op dat gebied gebundeld zijn. Het boek bestaat uit twee delen: een theoretische toelichting op waarom juist nu nieuwe business modellen er toe doen en een werkboek voor mensen die zelf van plan zijn een NBM te beginnen.
Zeker dat laatste is nieuw. Meestal beginnen startende NBM-ondernemers met het opnieuw uitvinden van het wiel, maar dat hoeft straks dus niet meer. Aan de hand van checklists, kritische vragen en korte voorbeelden kunnen ze een vliegende start maken.
De komende weken geven we in een aantal columns in Duurzaamnieuws een voorproefje van het boek. Op 13.11.14 vindt in de Domkerk te Utrecht het Symposium Nieuwe Business Modellen plaats. Tijdens dit Symposium wordt het boek dat Jan Jonker schreef met 40 auteurs over Nieuwe Business Modellen ten doop gehouden. Lezers van Duurzaam Nieuws kunnen met korting naar dit Symposium toe. Indien U zich hier aanmeldt krijgt u € 25,– euro korting op de entreeprijs van € 195,–
Jos Reinhoudt