Oliesjeiks, verwondering en financiering van Nieuwe Business Modellen
Sjeik is de titel die in de Arabische wereld gegeven wordt aan iemand die aanzien heeft als leider, zowel op geestelijk als wereldlijk gebied. Ergens zit er in ieder van ons een Sjeik. De kunst is om hem de ruimte te geven.
Eind vorige eeuw werd ik geïnspireerd door een Sultan. Ik verbleef in een van zijn paleizen, het Al Bustan Palace hotel gelegen aan de golf van Oman. De ene na de andere verwondering viel mij ten deel. Mijn geliefde haalde mij van het vliegveld op en nog voordat dat wij naar het hotel reden, werd eerst de auto gewassen. “Anders krijgen wij een boete”: zei ze. Verplicht auto’s wassen in een woestijnstaat waar water schaars is? Gevoel en ratio liepen niet meer synchroon.
Het oog wil ook wat
Enige verdieping leerde snel dat het Sultanaat met strakke hand geleid werd. Sultan Quaboes zette in 1970 zijn vader af in een niet-bloedige coup en moderniseerde het land. De Omaanse olie was smeermiddel voor investeringen in infrastructuur, gezondheidszorg, huisvesting en onderwijs. Sinds de olierecessie zet Quaboes succesvol in op nieuwe verdienmodellen en versterking van de lokale economie. Onderbenutte kwaliteiten van het land zijn ingezet en de relatieve afhankelijkheid van olie inkomsten is van driekwart tot minder dan een derde gedaald. Onderdeel van het welvaartsplan is dat de Omani’s zich piekfijn presenteren, zodat buitenlanders een goede indruk krijgen van het meest Westers-georiënteerde Arabische land opdat deze buitenlanders eerder bereid zijn om te investeren in en krediet te verstrekken aan het land.
Of het daadwerkelijk wassen van smerige auto’s direct bijgedragen heeft aan de overtuiging van kredietverstrekkers en succesvolle kredietverstrekking, waag ik te betwijfelen. Het is veeleer een begrijpelijke metafoor die een bepaalde houding en beweging onder het volk heeft teweeg gebracht. En dat in combinatie met sterk leiderschap. Niet alleen praten, maar ook daadwerkelijk doen. Politieke partijen zijn overigens verboden in Oman.
Zonnestroom en Sjeiks
Recent werd Shell topman Ben van Beurden verguisd door zijn uitspraak ‘ik pomp alles op wat ik kan oppompen’. Hij gaf aan dat hij in zijn eentje niet in staat is om het energiesysteem te veranderen en pas in actie komt als de vraag naar olie en gas afneemt. Voor de continuïteit van een bedrijf is een reactieve houding, zeker in een snel veranderende omgeving erg gevaarlijk. Voor je het weet ben je ingehaald door een bedrijf dat exponentieel groeit. Van Beurden beaamt overigens het belang van alternatieve energiebronnen. Hij verwijst tevens naar de mondiaal sterk toenemende wereldbevolking en welvaart, waar uiteraard veel energiebronnen voor nodig zijn.
Terwijl Shell erover praat, investeren Oliesjeiks ondertussen in grootschalige energieopwekking met zonnepanelen. En met een kostprijs van 5,65 eurocent per kWh (project in Dubai) draaien ze de gaskraan dicht. Het is namelijk goedkoper om met zonnestroom olie op te pompen dan met gas. Quaboes krijgt er een duurzaam verdienmodel bij in zijn woestijn. En de zonnestroom wordt nog competitiever, wat leidt tot kansen voor nieuwe business en nieuwe vormen van samenwerking.
Financiering van Nieuwe Business Modellen
Veel Nieuwe Business Modellen en verdienmodellen in de Circulaire Economie lopen bij traditionele kredietverstrekkers tegen problemen aan. En dat is niet zo vreemd. Kredietverstrekkers zuchten onder Europese regelgeving, bestemd om risico’s verder in te perken. Een krediet wordt verstrekt met de bedoeling dat dit uiteindelijk afgelost wordt. Terwijl Nieuwe Business Modellen door hun aard en noviteit ‘buiten de lijntjes kleuren’. Het circulair gebruik van producten en veranderend eigendom van materialen, verandert ook de cashflow van bedrijven. Er is vaak voorfinanciering nodig en door ‘pay per use’ ontbreekt een duidelijk onderpand.
Zou dan het ‘wassen’ van de businesscase soelaas bieden, zodat financiers een goede indruk krijgen van jouw businesscase en eerder bereid zijn om te investeren en krediet te verstrekken? Jammer genoeg werkt dit niet zo als het een trucje is. Bij financiering draait het immers om vertrouwen. Het werkt echter wel als initiatiefnemers en financiers ‘de Sjeik’ in zichzelf de ruimte geven.
De les
Jezelf verwonderen en bereid zijn om samen met een ander tot een oplossing te komen, is belangrijk! Een manier om daar invulling aan te geven, is om je bedrijf, businesscase of initiatief eens samen met je financier en andere stakeholders door de ‘wasstraat’ te halen.
In de bestseller ‘Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie’ (Jonker et al, 2014), is ‘de wasstraat’ uitgewerkt. Een methodiek om de propositie met stakeholders aan te scherpen en te verrijken met elementen van een Nieuw Business Model. Een methode die helpt om het Nieuwe Business Model krachtiger en beter financierbaar te maken, door bijvoorbeeld samen naar de hele cyclus te kijken en alle waarde te betrekken die met de businesscase georganiseerd wordt. Door de kredietwaardigheid van de hele keten van toeleveranciers en afnemers te gebruiken, neemt de financierbaarheid toe - en nog vele andere mogelijkheden, die opborrelen als men aan de slag gaat.
Erik van den Oord helpt bedrijven en organisaties op het vlak van leiderschap en de ontwikkeling van Nieuwe Business Modellen. Erik is co-auteur van de bestseller ‘Nieuwe Business Modellen; Samen Werken aan Waardecreatie’.
