Toen 15 september 2008 Lehman Brothers eindigde en de crisis begon, was ik mateloos gefascineerd. In een klap waren alle banken ter wereld aan het randje van het faillissement. Ik snap dat af en toe een bakker failliet gaat. Maar als alle bakkers ter wereld tegelijkertijd failliet gaan, dan is dat wel heel erg raar, toch? Ik ging op onderzoek uit, naar hoe het kwam dat de banken tegelijkertijd failliet gingen. “Hoe werkt een bank eigenlijk? Waar komt het geld dat ze uitlenen vandaan? En wat is geld eigenlijk?”
In die tijd studeerde ik Media Technology & Games in Kopenhagen, Denemarken. En de vraag “Wat is geld?” werd de centrale vraag in het afstuderen. Een vraag die snel is gesteld maar niet makkelijk te beantwoorden. Na heel veel lezen, onderzoeken en een interview bij de Deense Centrale Bank kwam de conclusie: “geld is schuld, en schuld draagt rente”. Maar wat betekent dat precies? Het is een ding om het op te schrijven, maar hoe is het om het te ervaren? Om mensen de werking en gevolgen van het geldsysteem te laten ervaren ontstond het idee voor het spel Money Maker: een spel dat spelers zelf geld laat maken.
Na het afstuderen was Money Maker een prototype van een digitaal spel. Het zag er niet heel erg mooi uit, het was vooral een brij van heen en weer vliegende nummertjes. Maar het idee van een spel dat aan mensen kan uitleggen hoe het banksysteem werkt heeft me gegrepen en nooit meer losgelaten. Terug in Nederland presenteerde ik het spel aan een aantal bedrijven, maar ik kon er geen vinden die erin geïnteresseerd was om het spel verder te ontwikkelen. Dus begon ik maar een eigen bedrijf – Firebrush Studios, om Money Maker verder te kunnen ontwikkelen. Als digitaal spel had het een economische context waarin je als bankier opereerde. De kunstmatige intelligentie dat de economie moest simuleren werd op een gegeven moment zo complex, dat ik het zelf niet meer begreep. Dus maakte ik met papier en karton een versimpelde versie van wat ik wilde overbrengen. Niet veel later liet ik dit bordspel zien aan Stichting Ons Geld, en die waren hier enthousiast over en met hen zijn we gaan samenwerken om er een echt bordspel van te maken. In 2016 hebben we de eerste druk van duizend spellen binnen drie weken volledig uitverkocht.
Als je er eventjes over nadenkt, is het geldsysteem dat we hebben heel erg raar. Je wilt graag een huis kopen en dat kost meer geld dan dat je hebt. Dus kijk je om je heen in je stad naar het meest bankroete bedrijf dat je kan vinden. je zoekt een bedrijf dat zo bankroet is, dat de enige reden dat ze nog bestaan is omdat ze ongekend veel belastinggeld hebben gekregen. Dan ga je naar dat bedrijf toe en vraag je ze: “Mag ik van jou wat geld lenen?”.
Geld heeft niet altijd zo gewerkt; het huidige systeem is ongeveer 200 jaar oud, gerekend vanaf de oprichting van de Nederlandsche Bank. Daarvoor moest je geld eerst verdienen voordat je het kan uitgeven. In die tijd kostte een huis vijf gulden. Maar mensen bedachten een nieuwe vorm van geld maken; het werd bedacht dat je een huis kon kopen met geld dat je nog moest gaan verdienen. Dit beloofde je dan aan een bank, en een bank beloofde jou geld terug. Met die belofte kon je alvast in het huis gaan wonen. Als jij en ik hetzelfde huis willen hebben, dan is degene die het dan krijgt, degene die het meeste in de toekomst te verdienen geld durft te beloven. Als je kijkt naar de huizenprijzen van 200 jaar geleden tot nu, dan zie je dat het ongeveer met een factor 10 per generatie omhoog gaat. Waar komt dat geld allemaal vandaan om die steeds duurdere huizen te betalen? Iedere generatie is ongeveer vijf jaar langer bezig om schuld en aflossing te betalen over zijn hypotheek.
Het mechanisme van kredietschepping heeft op termijn grote gevolgen voor het volk en maakt de rijken steeds rijker ten kosten van de rest. Dit zie je het makkelijkst als je het zelf speelt. Daarom maken wij Money Maker, om mensen te laten zien hoe het geldsysteem op dit moment werkt, en hoe we het anders kunnen laten werken. Want met een beetje verandering van de spelregels kan je het geld spel misschien wel een heel stuk eerlijker, rechtvaardiger en liefdevoller maken.
Door Paul Brinkkemper, bedenker van het spel Money Maker
Op 14 september kun je zelf een paar potjes Money Maker met verschillende regels komen spelen om het geldsysteem te ervaren. Bekijk het event op de festivalkaart (in Utrecht).
Het AFF, Alternative Finance Festival, is een driedaags grassroots festival dat door heel Nederland plaatsvindt rond 15 september. Omdat een nieuwe economie meer gericht is op lokale omstandigheden, behoeftes en dromen, is het geen centraal georganiseerd festival, maar nodigen we iedereen juist van harte uit om lokaal activiteiten te organiseren met een eigen karakter. Een grassroots festival dus! In aanloop naar het festival presenteert Duurzaamnieuws een overzicht van de deelnemers.
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
