De Navo overweegt tot doel te stellen haar netto-uitstoot van broeikasgassen tegen 2050 tot nul terug te brengen. Daarmee komt nu ook de moderne oorlogsvoering in het vizier van de klimaatinspanningen.

Op de Navo-top in Brussel van afgelopen maandag hebben de Navo-landen secretaris-generaal Jens Stoltenberg gevraagd om “de haalbaarheid te onderzoeken” van zo’n doelstelling.

Die zou betrekking hebben op operaties van de Navo over de hele wereld, met de hoofdmoot in Europa en in mindere mate in Turkije, Afghanistan en de VS. Ze heeft geen gevolgen voor de strijdkrachten van de lidstaten, maar kan wel een blauwdruk bieden voor gelijkaardige inspanningen.

“De Navo verdient hier wel wat lof voor”, zegt Doug Weir, beleidsdirecteur aan het Conflict and Environment Observatory. “Het is goed dat het probleem van militaire klimaatuitstoot eindelijk op de internationale agenda komt. Het is een thema dat te lang genegeerd is.”

Joe Biden

Volgens Janani Vivekenda, hoofd Klimaatdiplomatie bij de Duitse denktank adelphi, speelt Joe Biden een grote rol in de ontwikkelingen. “Het feit dat de Navo dit kan doen, heeft veel te maken met de huidige Amerikaanse regering”, zegt zij. “Dit was een paar maanden geleden nog ondenkbaar. Het is een grote game-changer.”

Hoewel sommige milieugroepen hadden gehoopt op een concrete doelstelling, is de haalbaarheidsstudie volgens Vivekenda een minder glamoureuze maar meer praktische aankondiging. “Je moet de troepen meekrijgen, in dit geval vrij letterlijk.”

Het communiqué van de Navo-leiders benadrukt dat de uitstootreductie geen negatieve invloed mag hebben op de veiligheid van het personeel, de operationele paraatheid of de afschrikkings- en verdedigingshouding van het bondgenootschap.

Niet gerapporteerd

Het Klimaatakkoord van Parijs bevat geen verwijzingen naar uitstootreducties door de strijdkrachten. Veel landen rapporteren ze niet en schattingen zijn onzeker.

Op basis van het brandstofverbruik van de Amerikaanse strijdkrachten hebben analisten van de Brown University berekend dat de uitstoot oploopt tot zo’n 59 miljoen ton CO2, het equivalent van de uitstoot van een land als Marokko. De uitstoot van Europese strijdkrachten wordt door Scientists for Global Responsibility geschat op 25 miljoen ton CO2 per jaar; die van de militairen van Groot-Brittannië op 6,5 tot 11 miljoen ton.

De uitstoot kan verlaagd worden door verschillende maatregelen te nemen, waaronder kiezen voor hernieuwbare energie voor legerbases en voertuigen, maar ook verwildering van de terreinen die de strijdkrachten bezitten.

Win-win

Dit soort aanpassingen kan ook de strijdkrachten zelf ten goede komen. In Afghanistan bijvoorbeeld vormden brandstofkonvooien een geliefd doelwit voor vijanden van de Navo-troepen. “Je kunt letterlijk een menselijke kost kleven op elke liter brandstof die in de kampen arriveerde”, zegt Vivekenda. Die aanvallen waren aanleiding voor maatregelen rond efficiëntie, zoals beter geïsoleerde tenten die de nood aan airconditioning verminderden, zegt ze.

Groot-Brittannië heeft voor de luchtmacht al een doelstelling voor netto nuluitstoot aangenomen tegen 2050. Dat impliceert dat de vliegtuigen op biobrandstof zullen vliegen. De werkelijke milieuvriendelijkheid van die brandstoffen wordt in twijfel getrokken, omdat ze vaak afkomstig zijn van niet-duurzame bronnen.

De Amerikaanse president Joe Biden heeft het Congres om 200 miljoen dollar gevraagd om minder vervuilende wapens te ontwikkelen en nog eens 153 miljoen om de energie-efficiëntie van militaire voertuigen op te krikken. Zijn regering probeert ook middelen vrij te maken om militaire bases beter te beschermen tegen extreem weer.

In het communiqué erkent de Navo klimaatverandering als “threat multiplier” - een factor die andere bedreigingen erger maakt - en als “een van de doorslaggevende uitdagingen van het huidige tijdperk.”