De ministerraad heeft op voorstel van staatssecretaris Dijksma van Infrastructuur en Milieu definitief besloten om van private spoorbeheerder ProRail een zelfstandig bestuursorgaan met eigen rechtspersoonlijkheid (zbo) te maken.
ProRail is nu een bedrijf, terwijl het zo'n 2 miljard euro aan belastinggeld krijgt om te werken aan het spoor. Het kabinet kan met de verandering van ProRail van een bv naar een zbo beter sturen op de financiën en prestaties van de organisatie. Het publiek maken van ProRail geeft een bewindspersoon de mogelijkheid om ook echt direct verantwoording te kunnen afleggen.
Goedkeuren begroting
Het kabinet heeft met een zbo de mogelijkheid om onder meer de begroting en jaarrekening van ProRail goed te keuren, kwaliteitsonderzoeken te doen en beleidsregels vast te stellen. Verder valt een zbo onder de wet openbaarheid van bestuur. Hierdoor ontstaat een meer navolgbare en controleerbare manier van werken.
Behoud salaris en pensioen personeel
Medewerkers van ProRail behouden met deze zbo hun eigen cao en pensioen bij het Spoorwegpensioenfonds. De structuur verandert door het wegvallen van de Raad van Commissarissen.
Onafhankelijkheid
Met de ZBO is de vereiste onafhankelijkheid van ProRail het beste georganiseerd, zowel ten aanzien van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) als van een aantal taken van ProRail (capaciteitsverdeling, vaststelling van de gebruikersvergoeding, verkeersleiding en planning) en het toezicht daarop.
Gebruikersraad
Het kabinet wil partijen (onder andere vervoerders, verladers, reizigers) die een direct belang hebben bij ProRail de kans geven om mee te denken over bijvoorbeeld verbeteringen van de werkwijze en procedures, tariefvoorstellen en jaarplannen. Dit zou kunnen met een gebruikersraad. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu kan bij het toezicht op ProRail dan gebruik maken van zo'n gebruikersraad.
Geen financiële gevolgen voor reiziger
Voor het kabinet geldt de blijvende inzet om de organisatieverandering zonder financiële gevolgen voor reizigers, verladers, vervoerders en investeringen op het spoor te laten plaatsvinden. Eind 2017 verwacht het kabinet het wetsvoorstel voor de omvorming van ProRail BV naar een zbo gereed te hebben.