Stroomnet Limburg en Noord-Brabant op slot, provincies boos

In Limburg en Noord-Brabant komt een voorlopige stop voor nieuwe bedrijven en instanties die een aansluiting willen op het elektriciteitsnet, zowel voor afname als opwek van elektriciteit. Ook voor bestaande bedrijven die een zwaardere aansluiting willen, is geen ruimte meer. Het hoogspanningsnet in beide provincies zit nagenoeg aan de maximale capaciteit door de snelgroeiende vraag naar elektriciteit, onder meer door industriële elektrificatie, grootschalige batterijsystemen en de verduurzaming van mobiliteit (laadpalen) en gebouwde omgeving (warmtepompen).

Landelijk netbeheerder TenneT gaat de komende tien jaar twee miljard euro investeren om de capaciteit van het netwerk structureel te vergroten. Tegelijkertijd start TenneT een onderzoek naar de mogelijkheden om met andere oplossingen versneld meer aansluitruimte te creëren. Vandaag heeft TenneT hierover een formele melding gedaan bij de ACM, de toezichthouder op de energiemarkt.

Snelgroeiende vraag naar capaciteit

De snelle ontwikkeling van het aantal warmtepompen, laadpalen, nieuwe bedrijven en de verduurzamingsinitiatieven van de industrie leidt tot een explosief stijgende vraag naar capaciteit van het elektriciteitsnet. De laatste maanden is er in Noord-Brabant en Limburg voor ruim 800 megawatt aan nieuwe verzoeken bijgekomen, vergelijkbaar met vier keer het vermogen van de stad ’s Hertogenbosch. Het uitbreiden van de netten is in volle gang, maar neemt veel tijd in beslag. Dit komt onder meer vanwege de zoektocht naar geschikte locaties en lange vergunningsprocedures. Bovendien is er maar een beperkt aantal medewerkers om al het werk voor te bereiden en uit te voeren.

Provincies: “onacceptabel”

De Brabantse en Limburgse Energie-gedeputeerden Anne-Marie Spierings en Maarten van Gaans-Gijbels roepen TenneT en het Rijk op om samen met de regio en marktpartijen zo snel mogelijk tot een actieplan te komen voor meer en slimmere capaciteit op het elektriciteitsnetwerk. De gedeputeerden doen deze oproep mede namens de twee Limburgse en vier Brabantse RES-regio’s.

Gedeputeerde Maarten van Gaans-Gijbels: “De beslissing van de netwerkbeheerder is ongekend en onacceptabel. De gevolgen voor zowel de energietransitie als de rest van de Limburgse samenleving zijn aanzienlijk. Ik roep alle betrokken partijen dan ook op tot het uiterste te gaan en nieuwe wegen te bewandelen om de effecten te voorkomen.” Nieuwe grote aansluitingen voor het afnemen en terugleveren van elektriciteit komen voor onbepaalde tijd in de wachtrij te staan. Gedeputeerde Anne-Marie Spierings: “Juist nu we de afhankelijkheid van (buitenlands) gas willen afbouwen, zit de elektriciteitsinfrastructuur in een groot deel van Nederland aan zijn limiet. Dit is onacceptabel en moet zo snel mogelijk opgelost worden.”

Maatschappelijke gevolgen

De impact van de beslissing van netwerkeigenaar TenneT zal enorm zijn. Duidelijk is dat nieuwe bedrijven zich niet kunnen vestigen in Brabant of Limburg als ze een grootverbruikersaansluiting nodig hebben (3x80A). Maar ook bestaande bedrijven kunnen niet investeren in een uitbereiding van de huidige aansluiting. Hoewel woningbouw vooralsnog niet geraakt lijkt te worden door het capaciteitstekort op het netwerk, kunnen voorzieningen die een grote aansluiting nodig hebben (zoals bijvoorbeeld supermarkten, zwembaden of scholen) niet meer aangesloten worden voor de levering van elektriciteit waardoor een verslechtering van de woonomgeving dreigt.

Gevolgen voor energietransitie

De beslissing van Tennet heeft ook grote gevolgen voor de energietransitie. Zo kunnen bijvoorbeeld centrale aansluitingen in hoogbouw of in wijken die centrale warmtepomp of aansluiting op een warmtenet overwegen, tegen aansluitingsproblemen aanlopen. Bedrijven en organisaties kunnen niet overstappen van fossiele energiebronnen naar stroom. Daar komt bij dat windparken en zonneweiden die wel een vergunning maar nog geen aansluiting hebben, niet aangesloten kunnen worden, laat staan initiatieven die nog aan de vergunningprocedure moeten beginnen. Hiermee komen de RES-opgaven in een groot deel van Zuid-Nederland nagenoeg tot stilstand.

Voor kleinverbruikers (zoals particulieren) en woningbouw heeft dit geen gevolgen. Bij de berekeningen rondom de netcapaciteit wordt rekening gehouden met een groei van de huidige afname. Daar vallen ook nieuwbouwwoningen onder, of particulieren die een zwaardere aansluiting willen. Particulieren die zonnepanelen willen leggen, kunnen dat ook blijven doen. De transportbeperkingen voor opwekkers gelden alleen voor grootschalige zon- of windprojecten.

€ 2 miljard investeringen in het net

Om de capaciteit op het net te vergroten, investeert TenneT de komende tien jaar circa twee miljard euro in beide provincies. Zo wordt de bestaande 380kV verbinding (elektriciteitssnelweg) tussen Geertruidenberg en Maasbracht versterkt om meer elektriciteit te transporteren. In Noord-Brabant wordt er gewerkt aan nieuwe hoogspanningsstations in onder meer Halsteren, Boxmeer en Tilburg. In Limburg wordt onder meer gewerkt aan netversterkingen in de regio Graetheide, Born en Lutterade. Deze uitbreidingen zijn in voorbereiding en zullen komende jaren worden gerealiseerd en fasegewijs in gebruik worden genomen. Ondertussen blijft ook Enexis Netbeheer de komende jaren investeren om de lagergelegen netdelen gereed te maken voor het energiesysteem van de toekomst.

Komende maanden onderzoeken naar extra capaciteit

TenneT zet ook in op andere oplossingen om het bestaande net intensiever te benutten en sneller extra capaciteit te creëren. Een van de mogelijkheden is het inzetten van congestiemanagement. Dit is een marktmechanisme waarbij aangesloten partijen tegen betaling minder gebruik maken van het elektriciteitsnet en waardoor er weer extra capaciteit ontstaat. TenneT onderzoekt dit komende periode. De resultaten van het reeds lopende onderzoek naar teruglevering worden in september verwacht, het onderzoek naar afname aan het eind van dit jaar.