Het was en is nog steeds het advies van de machtige Wereldgezondheidsorganisatie, over hoe we met z’n allen de pandemie zouden moeten tegengaan. Het advies klinkt logisch. We willen immers van dag tot dag weten hoe erg het is. Waar zit de haard en wie moeten we apart nemen en isoleren? Wie kunnen we rustig naar huis sturen omdat die slechts een griepje onder de leden heeft? We willen kunnen sturen en zonder kennis over het effect van ons stuurwiel is dat onmogelijk. Dan spelen we blindemannetje op de snelweg.
En toen waren er opeens te weinig testkits. Diverse landen zijn in rep en roer, angst grijpt om zich heen en er vallen verwijten. Door de schaarste moeten we het testen beperken tot de meest noodzakelijke gevallen. Dat klinkt erg dom, maar deze test is een ongelofelijk gecompliceerd en geavanceerd systeem, dat enige jaren terug niet eens denkbaar was. Het herkennen van de specifieke volgorde in een stukje RNA in een druppel snot is iets waar de moleculair biologen buitengewoon trots op mogen zijn. Maar is het ook iets om blind op te varen?
Wat als deze test ons op het verkeerde been zet?
Wat als blijkt dat mensen al enige dagen voordat ze koorts of andere symptomen vertonen besmettelijk zijn? Wat als blijkt dat beduidend veel meer mensen überhaupt niet ziek worden, maar wel gedurende enige dagen na besmetting het virus kunnen overbrengen? Wat als daardoor blijkt dat door het isoleren van de zieken en positief getesten we slechts een kleine fractie van de besmettelijke mensen hebben geïsoleerd? Wat als de meeste mensen nauwelijks ziek worden, binnen enkele dagen immuniteit ontwikkelen en daardoor niet meer besmettelijk zijn, maar wel bijna twee maanden “opgesloten” worden waardoor de economie tot stilstand komt?
Wat als blijkt dat daardoor de epidemie net zo snel om zich heen grijpt met als zonder testen? Wat als blijkt dat de vèrgaande isolatie en andere maatregelen er alleen maar voor zorgen dat het veel langer duurt voordat er voldoende groepsimmuniteit ontstaat? Wat als blijkt dat daardoor uiteindelijk net zo veel mensen aan de ziekte overlijden als zonder die ingrijpende maatregelen? Geen van deze veronderstellingen is uit de lucht gegrepen en er bestaan zelfs aanwijzingen voor, maar het zal nooit achteraf blijken als we alleen de zieken testen.
Politici houden niet van “Wat als.. vragen” en gaan daar vrijwel nooit op in. Wetenschappers houden er wel van net als journalisten. Wetenschappers werken zelfs heel graag met scenario’s. Ze bouwen computermodellen met verschillende “knoppen” om aan te draaien, zogenaamde variabelen. Daarmee kunnen ze zichtbaar maken wat er zou gebeuren als je dit of dat doet. Heel handig om er journalisten of volksvertegenwoordigers mee te voeden.
Helaas kun je er niet op sturen zolang je over de belangrijkste variabelen slechts kunt gissen en dan maar iets gaat aannemen dat nergens op gebaseerd is. Want, je moet toch wat. Helaas is dit het geval en dit zal zo blijven zolang we ons laten misleiden door getallen die ons een verkeerd beeld geven.
Dan maar niet testen? Nee zo simpel is het nu ook weer niet. Testen is prima zolang we ons blijven realiseren wat je er wel en wat je er niet mee vaststelt. Om te weten of iemand ziek is, heb je geen test nodig, maar om te weten of het griep is of Corona moet je testen. Een positieve test duidt vrijwel zeker op besmettingsgevaar, maar een negatieve uitslag geeft geen zekerheid dat er geen risico op besmetting is. Testen kan helpen als je, zoals in Z-Korea in het begin van een uitbraak de bron kan opsporen en de eerste infecties in de kiem kunt smoren. Zodra de epidemie gaande is, kan dat niet meer.
Als dan niet iedereen elke dag getest wordt, weten eigenlijk niet veel meer dan wanneer we alleen de zieken en de verplegenden testen. Maar zelfs dan weten we niet genoeg want eigenlijk zouden we bij iedereen, ziek of niet ziek, ook een test op immuniteit voor Corona moeten doen en dat wekelijks herhalen. De immuniteit kunnen we binnenkort wel testen, maar hooguit bij een representatieve groep als steekproef. Je moet toch wat. Ik kan niet wachten.
Han Blok