Twee weken geleden kwam Milieu Centraal naar buiten met een persbericht, dat plastic verpakking komkommers langer houdbaar maakt, en zo een bijdrage zou leveren aan het beperken van voedselverspilling die groter is dan de milieubelasting van de folie.
Frappant was dat Milieu Centraal deze stelling presenteerde als reactie op een onderzoek waarin consumenten overmatige voedselverpakking juist afwijzen. Domme consument, verpakken is juist wel goed. Op de redactie van Duurzaamnieuws vermoedden we hier een slim staaltje framing: haal een klein detail uit een complexe keten en bekijk de voor- en nadelen los van het systeem. Laat ongewenste aspecten buiten beschouwing en voila, je trekt de conclusie waar je naar op zoek bent.
Het argument in het persbericht was dat de folie om de komkommer voedselverspilling vermindert, en dat de milieubelasting van de folie minder is dan die van het aantal komkommers dat anders wordt weggegooid.
Het lijkt ons echter sterk dat door een folietje om een komkommer te trekken, hij vaker helemaal wordt opgegeten. En eenmaal aangesneden bederft hij net zo snel. Die langere houdbaarheid speelt natuurlijk wel een rol als je de groente de hele wereld over wil slepen om ze op je bord te krijgen. Maar door vooral lokaal en volgens het seizoen te eten voorkom je veel meer schadelijke gevolgen dan alleen afval en heb je helemaal geen verpakking nodig.
Vind jij goede en onafhankelijke informatie over een duurzame en klimaatveilige toekomst belangrijk? En helpt Duurzaamnieuws.nl je daarmee? Help ons dan met een donatie. Dank je wel.

Liever eerst een tijdje volgen? Meld je dan aan voor de gratis nieuwsbrief.
Veel belangrijker dan het marginale effect van een komkommerfolietje op het voorkomen van afval is echter het effect van al die verpakkingen op de gezondheid van mensen. Daarom stelden we in het artikel dat wij op 7 juli daarover publiceerden al de vraag waarom Milieu Centraal niet ingaat op de gezondheidsrisico’s van met name plastic voedselverpakking. De organisatie reageerde daarop direct met een mailtje waarin ze de aanval opent op Duurzaamnieuws: “Jullie berichtgeving wat betreft de gezondheidseffecten van plastic om komkommer is niet correct. In het folie om komkommer zit geen bisphenol A”.
Op zich is dat juist, die ene hormoonverstoorder zit nu net niet in komkommerfolie, maar afhankelijk van de samenstelling van de folie kunnen er wel andere hormoonverstorende stoffen in voorkomen, zoals ftalaten of een van de andere bijna 1000 kandidaten.
Samenstelling folie onduidelijk
In een tweede reactie reageert een woordvoerder van Milieu Centraal wat uitgebreider: “Om het wat breder te schetsen: ik licht graag toe waarom Milieu Centraal de impact op de gezondheid van plastic verpakkingen om groente niet mee neemt. Ten eerste omdat het niet onze scope is. Wij richten ons in onze informatie vooral op energie en milieu. Dat neemt niet weg dat we bekijken of effecten op de gezondheid wel meegenomen moet worden als het zeer relevant is. Bijvoorbeeld in het geval van (na)isolatie, is ons advies: let op voldoende ventilatie van de woning voor je gezondheid als je de woning isoleert.
Ten tweede: in het geval van plastic verpakkingen van groente en fruit is er geen afdoende bewijs van de impact daarvan op de gezondheid. Wij volgen hierin de informatie van het Voedingscentrum, RIVM, het KIDV en de Nederlandse VWA.”
Een paar dagen na ontvangst van het persbericht van Milieu Centraal ontvangen we een bericht van de zelfde strekking van een grote producent van verpakkingen, Bunzl. De juiste plek om eens te informeren naar de precieze samenstelling van die bewuste komkommerfolie, dachten we. Niet dus, getuige de reactie op onze vraag (Wat is de chemische samenstelling van die komkommerfolie): ” Bedankt voor uw interesse in het nieuwsbericht van Bunzl over de vraag of verpakkingen volstrekt overbodig zijn of dat deze in bepaalde gevallen toch een functie of meerwaarde hebben. Hierin bespreken we tevens voorbeelden van alternatieven en ontwikkelingen om de milieubelasting te verkleinen, zoals een folie die tot wel 30% dunner geproduceerd kan worden en daardoor minder dan 2% restafval betekent (in tegenstelling tot de 5-10% van andere oplossingen). Wij communiceren hierbij verder niet over de samenstelling.”
Risico van hormoonverstoorders aangetoond
In werkelijkheid zitten er in veel plastics stoffen die de hormoonhuishouding van mensen in de war schoppen en oorzaak kunnen zijn voor verschillende ziektes en aandoeningen. Die stoffen noemen we hormoonverstoorders (of EDC, endocrine disrupting compounds).
In 2012 concludeert onderzoek van de WHO (Wereld Gezondheids Organisatie) al dat EDC een serieus gevaar voor de gezondheid opleveren en dat verder onderzoek dringend gewenst is.
Zeer recent onderzoek onder leiding van professor in kindergeneeskunde Leonardo Trasande verbindt de aangetoonde schadelijke effecten van EDC aan economische schade als gevolg van gezondheidseffecten in de EU, en komt daarbij op een schatting van gemiddeld 150 miljard Euro per jaar.
Als we kijken naar de bronnen waarop Milieu Centraal zich baseert, zien we dat de informatie die het Voedingscentrum geeft in tegenspraak is met de feiten en zich uitsluitend baseert op informatie van de EFSA.
Het KIDV (Kennisinstituut Duurzaam Verpakken) zegt helemaal niets over gezondheidsaspecten van voedselverpakkingen.
Het RIVM (Rijksdienst voor volksgezondheid en milieu) is de schadelijke effecten van BPA pas op een rij aan het zetten en heeft nog geen beleidsadvies gegeven.
Als je op de website van de NVWA (Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit) zoekt op BPA, krijg je alleen informatie over BPA in babyflesjes.
De discussie, voor zover deze al wordt gevoerd, lijkt zich te versmallen tot alleen de stof BPA, terwijl de hele Bisphenol familie verdacht is (van A t/m F) en er daarnaast nog bijna 1000 hormoonverstorende substanties de gezondheid van mensen bedreigen.
Verder lijkt Nederland aan het lijntje van de EFSA te lopen. Het gegeven dat Nederland een grote speler is in de kunststof verpakkingsindustrie zal hier zeker niet los van staan. De EFSA ligt al jaren onder vuur vanwege belangenverstrengeling met de industrie en het als gevolg daarvan zeer selectief gebruiken van onderzoek. Zie ook een artikel van FTM en een uitgebreide reportage over hoe er in de EU wordt omgegaan met onderzoek dat de industrie niet bevalt.
Gezondheid niet erg relevant
Uit de eigen woorden van Milieu Centraal blijkt dat zij gezondheidseffecten van voedselverpakking kennelijk niet als ‘zeer relevant’ beschouwt. Wij vinden dat wel een erg enge benadering van het onderwerp milieu. Want dat kwam toch echt pas op de kaart als gevolg van ernstige gezondheidsrisico’s door onverantwoord gedrag van industrie en overheden.
Duurzaamnieuws schreef al eerder over de risico’s van hormoonverstorende stoffen en onlangs besteedde ook Zembla uitgebreid aandacht aan het onderwerp.
Ook in de reactie van de industrie op de Zembla-uitzending wordt weer (en uitsluitend) terugverwezen naar de EFSA, alsof er geen onafhankelijk onderzoek bestaat.
Ook financieel onhoudbaar
Hoewel de gezondheidsrisico’s die samengaan met overmatig gebruik van plastics voor voedselverpakkingen en voorwerpen die met voedsel in aanraking komen (ook tijdens de productie en opslag) op zich al belangrijk genoeg zouden moeten zijn voor grootschalige en directe actie, zijn de financiële implicaties dat net zo zeer. Het gemiddelde scenario in het onderzoek van Trasande laat voor de EU elk jaar een bedrag aan schade door EDC zien, dat twee keer zo groot is als de kosten voor de totale, eenmalige redding van Griekenland. Als je ziet wat voor heisa de redding van Griekenland met zich meebrengt, is het zwijgen rond de voortdurende schade door EDC helemaal onbegrijpelijk.
Hoewel, die wordt natuurlijk niet door banken en bedrijven betaald, maar op ons als burgers afgewenteld middels verzekeringspremies. En ook dat verstoort mijn hormonen, vooral mijn adrenaline.
Peter van Vliet