Met de machtsovername van de Taliban kondigde zich een nieuwe wereldorde aan. Een orde waarin de VS niet langer de internationale politieman is, waarin China een eigen rol opeist, en waarin Europa kleur moet gaan bekennen. Blijft er iets over van mensenrechten in de nieuwe wereld van de 21e eeuwse ‘Realpolitik’? Moeten we gaan onderhandelen met de Taliban? En welke moeilijke keuzes moet Europa gaan maken om overeind te blijven in het nieuwe geopolitieke krachtenveld?
Twintig jaar na het begin van operatie ‘Enduring Freedom’, besloten de Verenigde Staten deze zomer dat het lang genoeg had geduurd. De missie, die van Afghanistan een veilig en vrij land moest maken, was mislukt. Al Qaida en de Taliban bleken niet te verslaan, het exporteren van democratie bleek moeilijker dan gehoopt. De decennialange inzet van de Westerse bondgenoten in het land, waaronder ook Nederland, de 240.000 doden, de 2000 miljard Amerikaanse dollars: het was allemaal nagenoeg tevergeefs.
Welke geopolitieke en humanitaire lessen zijn er te trekken uit deze puinhoop? VPRO Tegenlicht kijkt naar het schaamtevolle heden, het moeizame verleden en de onzekere toekomst met twee oude bekenden, en twee nieuwe namen.
‘Het klakkeloos volgen van Amerika is niet goed’, stelt Dick Berlijn, voormalig Commandant der Strijdkrachten 2005-2008 (missie Uruzgan). Hij signaleert een gebrek aan strategisch besef in het Westen en roept Europa op om haar militaire- en buitenlandbeleid te herzien.
Wat verwijt de Afghaanse vrouwenrechten-activist Mahbouba Seraj het Westen, wat zijn vanuit haar optiek de scenario’s voor de toekomst? En: wat is haar oproep aan Europa?
Welke fouten ziet Jonathan Powell, (vredesbemiddelaar en oud-stafchef van Tony Blair van 1997-2007) in het symbiotische optreden van de VS en het VK in de Afghanistan-oorlog? En hoe voorkomen we een herhaling van zetten?
En welke rol ziet Kishore Mahbubani (oud diplomaat en VN-ambassadeur voor Singapore en schrijver van ‘Has China Won? The Chinese Challenge to American Primacy’, 2020) voor China in de nieuwe wereldorde?
VPRO Tegenlicht: Wijze lessen van Afghanistan, zondag 28 november, 22.05 uur, VPRO, NPO 2
