De list van Kamp en het bedrog van duurzaam

Minister Henk Kamp is van een generatie die net nog met het gedachtegoed van Ollie B. Bommel is opgegroeid. Hij moet de listen van Tom Poes dus kennen. Die associatie drong zich van de week aan mij op toen het nieuws over het reduceren van het aantal windparken op zee mijn mailbox binnendrong.

‘We gaan windenergie goedkoper maken’ was de boodschap. ‘We gaan windenergie een paar jaar achterop zetten’ was de inhoud.

Al dan niet toevallig kwam die boodschap in dezelfde week waarin de EU besloot om voor miljarden aan CO2 rechten cadeau te doen aan de fossiele industrie, zodat die lekker door kan blijven dampen voor weinig.

Die boodschap kwam een week nadat de nieuwe Europese commissarissen door hun voorman Juncker waren gebriefd alsof duurzaamheid niet bestaat.

En uit eigen ervaring constateert ondergetekende in zijn microcosmos dat zijn brandstofbesparing van 70% wordt beloond met een verhoging van de bijtelling met 50%.

Dat alles speelt zich af tegen de achtergrond van een zomer, waarin de MH17 de afstand van ramp tot doofpot in recordtempo heeft afgelegd en een uit de blauwe lucht geparachuteerd IS het Midden-Oosten in rap tempo in terreur verenigt. En passant wordt de Oekraïne afgewaardeerd tot side-act.

Wie zich nog veilig voelt mag het zeggen, en Mark Rutte was dan ook niet te beroerd om die angst in de troonrede al buiksprekend op nationaal niveau te laten benoemen. Want de herbewapening moet natuurlijk wel door het volk worden gedragen. Tom Poes revisited.

Het lijkt te werken: terwijl ik dit stukje tik informeert de radio dat inmiddels 80% van de bevolking achter Nederlandse deelname aan gewapend ingrijpen in Irak staat.

Voor de aanhangers van complottheorieën zijn het drukke tijden. Maar ook zonder overdreven achterdocht kun je wel degelijk gezamenlijke belangen achter deze ontwikkelingen waarnemen.

Het is niet de eerste keer in de geschiedenis dat oorlog als de oplossing voor economische crisis wordt ingezet. En de makers van wapens en die van fossiele energie zijn goede vrienden van elkaar. Nu zal het niet direct zo zijn dat we een oorlog op traditionele manier en schaal moeten verwachten. Dat zou ook voor de belangen van de betrokken industrie overkill zijn. Maar een gezonde dosis angst en dreiging zullen de omzetten van de ‘veiligheidsindustrie’ – en in het kielzog de fossiele energie – tot historische hoogten kunnen laten groeien. En dat is nou net wat de oude economie nodig heeft, voor wat heel goed een laatste stuip kan zijn.

Kortom, het zijn immense en ogenschijnlijk goed gecoördineerde krachten die duurzaamheid de kop proberen in te drukken. Of af te hakken.

Is het verhaal daarmee uit? Nou, nee. Vorige week nog demonstreerden wereldwijd meer dan een half miljoen mensen uit zorg voor klimaatverandering. En miljoenen lokale initiatieven werken onder de radar aan een samenleving die wel stabiel en veilig kan voortbestaan.

Waar we midden in zitten is een krachtmeting tussen twee systemen, die kenmerkend is voor een tijd in transitie. De oude wereld geeft nog lang niet op, en de nieuwe wereld is niet meer te stoppen. Hoe meer de oude wereld tegenhangt, hoe sterker dat de nieuwe wereld stimuleert.

Ook dat kun je goed zien. Verschillen in inkomen en bezit nemen exponentieel toe, en hoewel groei het adagium is van de oude wereld, worden gewone mensen er niet beter van. Die komen in steeds grotere aantallen langs de kant te staan.

Zonder perspectief op werk en zingeving in het oude systeem, gaan die mensen nieuwe wegen zoeken. Dat doen ze in de eigen omgeving, waar ze als vanzelf bouwen aan de nieuwe, lokale economie waarin gemeenschappen steeds meer en beter voor zichzelf zorgen. Met het produceren van hun eigen voedsel, door zelf te zorgen voor elkaar en door in hun eigen energie te voorzien. Zo worden steeds grotere delen van de samenleving, uit eigen inzicht of juist gedwongen door het heersende systeem onafhankelijk van het oude mechanisme. Dat houdt uiteindelijk vanzelf op om te functioneren.

Ook in het Nederland waar de visie is doodverklaard delen steeds meer mensen een duurzaam toekomstbeeld. En steeds meer mensen verenigen zich in de beweging die de transitie naar die duurzame samenleving van energie voorziet. Met of zonder Tom Poes.

Peter van Vliet