[ Update peilingen Tweede Kamer ] Keert de rust in de politiek terug? Voorzichtig schuifelde Nederland een beetje terug naar links, maar die beweging lijkt te haperen. JA21 bereikt een top en de VVD-stemmers blijven vluchten. GroenLinks/PvdA komt langszij met de PVV, die haar winst langzaam maar zeker verder ziet verdampen.
De peilingen lieten zien dat de PVV telkens een zeteltje terugliep, maar lijkt nu weer een beetje in herstel. De VVD staat nu gemiddeld door de peilingen op 9 zetels verlies ten opzichte van de vorige verkiezingen, als gevolg van het populisme van Yesilgoz. De NSC is inmiddels alle steun kwijt en krijgt die waarschijnlijk ook niet terug. De dissidenten zijn terug bij het CDA dat inmiddels de op een na grootste partij lijkt te worden.
De coalitie staat nu op 52 zetels, een brede centrum-linkse coalitie van GroenLinks/PvdA, CDA, D66, PvdDieren, SP, Denk, Volt en CU kan nu op zo’n 81 zetels rekenen. Henri Bontenbal voert de kopgroep aan van meest geschikte premierskandidaten.
Wil je weten hoe duurzaamheid en klimaat er bij de verschillende partijen voor staan? Lees dan dit artikel.
Tevredenheid kabinet flink gedaald
De tevredenheid met het kabinet Schoof is wederom afgenomen, meld Ipsos I&O. In juni vorig jaar was nog 39 procent van de kiezers tevreden met het kabinet, in september was dat 33 procent. Inmiddels is dit gezakt tot minder dan een kwart. 77% van de kiezers zijn nu ontevreden, het diepste punt sinds tien jaar, volgens Ipsos.
Dat echter het zetelverlies van de coalitie niet veel groter is, komt door de ideologische positionering van dit kabinet en de Nederlandse kiezer, schrijft Ipsos. De voorgaande kabinetten waren midden-kabinetten, waarin centrumlinkse en centrumrechtse partijen samenwerkten. In zo’n samenwerking is het voor ontevreden coalitiekiezers eenvoudig om uit te wijken: links en rechts zijn dan voldoende alternatieven. Het huidige kabinet Schoof heeft een duidelijke rechtse signatuur waardoor er minder uitwijkmogelijkheden zijn. Op rechts zijn er geen electorale uitdagers van betekenis en partijen op links staan te ver van de coalitiekiezer af.
Veel kiezers hadden al geen vertrouwen in het gerommel met bewindspersonen die niet geheel van onbesproken gedrag zijn. Een belangrijke reden voor ontevredenheid is ook het gebrek aan daadkracht en resultaat, en de voortdurende ruzies tussen bewindspersonen onderling.
Recente peilingen
| Peil.nl | Ipsos I&O | eenvandaag | gemiddeld | Tweede Kamer 23 | |
| datum | 6-9-2025 | 3-9-2025 | 26-8-2025 | ||
| PVV | 28 | 31 | 33 | 31 | 37 |
| VVD | 15 | 15 | 15 | 15 | 24 |
| BBB | 6 | 6 | 4 | 5 | 7 |
| NSC | 0 | 1 | 0 | 0 | 20 |
| GL / PvdA | 28 | 23 | 26 | 26 | 25 |
| D66 | 10 | 11 | 10 | 10 | 9 |
| CDA | 24 | 25 | 22 | 24 | 5 |
| SP | 6 | 6 | 7 | 6 | 5 |
| Volt | 3 | 4 | 4 | 4 | 2 |
| PvdDieren | 3 | 6 | 4 | 4 | 3 |
| SGP | 4 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| Denk | 4 | 4 | 4 | 4 | 3 |
| FVD | 5 | 3 | 4 | 4 | 3 |
| CU | 3 | 3 | 5 | 4 | 3 |
| JA21 | 11 | 9 | 9 | 10 | 1 |
| Coalitie | 49 | 53 | 52 | 51 | 88 |
| links | 81 | 82 | 82 | 82 |
Betrouwbaarheid peilingen
De peilingen voor de verkiezingen van 2023 hebben de winst van de PVV geen van alle zien aankomen.
Bij de vorige verkiezingen in 2017 was die betrouwbaarheid redelijk hoog. Vooral het gemiddelde van alle peilingen, weergegeven door de peilingwijzer, gaf een goede indicatie. Belangrijkste afwijkingen in 2017 waren het onderschatten van de VVD en het overschatten van de uitslag voor GroenLinks.
Interessant om te vermelden is dat de peiling van Eenvandaag, die het hoogste zetelaantal voorspelde voor de VVD, er de vorige verkiezingen nog ruim onder zat. Overigens leek de aanhang van Rutte parallel te lopen met de hoeveelheid publiciteit die hij in de media toebedeeld kreeg als gevolg van de coronacrisis, niet op basis van de waardering daarvoor. Aanwijzing daarvoor waren de terugval gedurende de zomervakantie (2021), en de stijging daarna in de peilingen, ondanks de toenemende kritiek op het beleid.
Wat is een politieke peiling
Politieke peilingen vertalen individuele meningen van burgers naar een collectief beeld van de publieke opinie. Als dit op een gebrekkige en vertekende wijze gebeurt, ontstaat een misleidend beeld dat afwijkt van de werkelijke opvattingen van de bevolking. Dat komt doordat peilingen werken met een steekproef. Dat is een kleine groep mensen waarvan wordt verondersteld dat de gemiddelde samenstelling representatief is voor de bevolking als geheel. De samenstelling van de steekproef en de manier van vragen stellen zijn belangrijk voor de uiteindelijke kwaliteit.
Hoe werken politieke peilingen
Peilingen kunnen op verschillende manieren worden uitgevoerd. Ze worden georganiseerd door gespecialiseerde bureau’s. Sommige daarvan beschikken over zogenaamde panels. Dat zijn bestanden van deelnemers die zich hebben aangemeld om aan peilingen 2e kamer mee te werken. Die worden op diverse kenmerken geselecteerd, zodat een representatieve weergave van de bevolking ontstaat. Vragen van een peiling worden telkens onder een deel van het panel uitgezet.
Een andere manier is om voor elke peiling nieuwe mensen spontaan te benaderen met een vraag om deelname. Door de verschillen in aanpak ontstaan er ook verschillen in de peilingen van de verschillende organisaties. Zo scoort de VVD doorgaans lager in de peilingen van Maurice de Hond, dan bij de anderen.
De Peilingwijzer geeft een overzicht van het gemiddelde van alle peilingen van Eenvandaag, Ipsos I&O en Maurice de Hond.
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
