Verschillende toekomstbeelden van de laatste jaren voorspelden een terugkeer van de middeleeuwen. Op die modellen werd vaak sceptisch gereageerd; onze technologie, onze kennis en inzichten, onze beschaving hebben ons definitief en ver boven die donkere periode verheven. We worden een duurzame samenleving, toch?
Maar de parallellen dringen zich steeds nadrukkelijker op: centralisering van de macht in bolwerken die ver af staan van invloed en wil van de bevolking, godsdiensttwisten en onderdrukking van minderheden, economische en ecologische rampspoed, energieschaarste en dogmatisch denken. Die ontwikkeling wordt verder ondersteund door de communicatietechnologie die van de aardbol weer een dorpsplein heeft gemaakt, kompleet met schandpaal en schavot. Als kruis op de kerktoren heeft de Europese Unie op 17 maart ook de Inquisitie weer ingevoerd toen ze de Cyprioten op de financiële pijnbank hebben gelegd en zonder enige verdoving een paar euronagels hebben uitgetrokken.
De Inquisitie werd ingesteld om afwijkingen van het ware geloof, waarvan de kenmerken werden vastgelegd in dogma’s, op te sporen en te bestraffen. De straffen moesten de schrik wekken van de burgers, zodat deze zich niet zouden bezighouden met ketterij. De praktijken werden pas achteraf in wetten vastgelegd.
De Eurogroep werd ingesteld om afwijkingen van de neoliberale financiële begrotingsdiscipline te corrigeren en te bestraffen, onder voorzitterschap van grootinquisiteur Jeroen Dijsselbloem. De Eurogroep heeft een officiële status als ‘informeel orgaan’ (u leest het goed) van de ministers van financiën van de eurolanden en onttrekt zich daarmee aan alle democratische controles. Rik Winkel sprak in het FD van 16 maart van een democratisch zwart gat.
En zoals in de middeleeuwen de Katharen wel, en de Franciscanen om volstrekt onduidelijke redenen niet werden vervolgd, worden de Cyprioten gestraft voor het parkeren van een paar Russische roebels (heel irritant, volgens Mark Rutte) en konden en kunnen de brievenbusbv’s van Gazprom in Nederland al tientallen jaren ongehinderd op volle toeren draaien.
Transparantie en democratische controle zijn elementaire basisvoorwaarden voor een duurzame samenleving. De natuur toont het belang van diversiteit: onder een kritische waarde storten systemen in. Het aansturen van de economie vanuit een enkel zaligmakend dogma leidt tot hel, verdoemenis en de volgende crisis. Onze oosterburen plegen te zeggen: “Jede Konsequenz führt zum Teufel”. Met Jeroen Dijsselbloem als reisleider deze keer.
