EU wil 5 miljard aan emissierechten kado geven aan vervuilers

Deze week stemt de milieucommissie van het Europarlement over een voorstel van GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout om carbon leakage (ter waarde van vijf miljard euro) te stoppen. In dit artikel staat verdere uitleg over het Europese emissiehandelssysteem en het risico van het CO2-lek.

Wat is het probleem?

Onder het Emission Trading System (ETS), de spil van het Europese klimaatbeleid, moeten bedrijven uit de grote industriële sectoren betalen voor elke ton CO2 die ze uitstoten. Dit doen ze door zogenaamde ‘CO2-emissierechten’ te kopen. Aangezien de rechten geveild worden, wordt de prijs bepaald door de markt. Bedrijven kunnen er uiteraard ook voor kiezen om te investeren in technologieën die minder vervuilend zijn.

Als de kosten van CO2-emmissierechten te hoog oplopen dan zou dit de positie van bedrijven die te maken hebben met internationale concurrentie kunnen verslechten. In dat geval wordt gevreesd dat de productie zich naar landen zonder klimaatregelgeving verplaatst. Dit noemt men ‘carbon leakage’. Daarom komen bedrijven die hier last van hebben in aanmerking voor gratis CO2-rechten om te voorkomen dat zij de EU verlaten. Momenteel is de prijs van een emissierecht extreem laag, dit komt ondermeer door de economische crisis en een overschot aan CO2-rechten die gratis zijn weggegeven.

Er is een lijst opgesteld met bedrijven die recht hebben op gratis emissierechten. Echter, bij het vaststellen van deze lijst is de Europese Commissie uitgegaan van een prijs van 30 euro per uitstootrecht. Deze prijs is veel te hoog. Momenteel ligt de prijs namelijk rond de 5 euro, en deze zal in het meest positieve scenario stijgen tot ongeveer 10 euro. Hierdoor komen bedrijven in aanmerking voor gratis CO2-rechten die in werkelijkheid helemaal geen last hebben van carbon leakage. De hoge prijs beïnvloedt namelijk de uitkomst van de rekensom die gebruikt wordt om te bepalen welke sectoren gratis CO2-emissierechten krijgen. Als de Europese Commissie haar zin krijgt, dan zal 97% van de industriële sectoren die onder de EU ETS vallen gratis emissierechten ontvangen. De EU loopt zo onnodig veel geld mis en het geeft bedrijven de kans om extra winsten te maken ten kosten van de belastingbetaler.

Er is een onderzoek uitgelekt waarin de Europese Commissie dit zelf ook vaststelt. In het onderzoek wordt uitgegaan van een prijs van 16,5 euro per uitstootrecht, waarvan lidstaten stellen dat het een “onrealistisch hoge prijs” is. Toch is kennelijk de sterke industrielobby erin geslaagd de uiteindelijke prijs op liefst 30 euro te krijgen. Het onderzoek heeft de Europese Commissie geheim proberen te houden. Voor de woordvoerder van de Groenen, Bas Eickhout dus alle redenen om bezwaar te maken tegen het voorstel

Waarom moet er actie ondernomen worden tegen het Commissievoorstel?

Het gebruik van de hoge prijs voor emissierechten heeft meerdere nadelige gevolgen:

• Lidstaten lopen 5 miljard aan opbrengsten mis doordat uitstootrechten weggegeven worden in plaats van verhandeld;
• bedrijven die de uitstootrechten écht nodig hebben krijgen er minder dan eigenlijk zou moeten, als minder sectoren in aanmerking komen kan de verdeelsleutel aangepast worden;
• bedrijven hebben in het verleden vaak niet geschroomd om de virtuele prijs van de gratis emissierechten door te bereken aan de consument, wat voor de bedrijven tot aanzienlijke extra inkomsten heeft geleid;
• door de gratis emissierechten bestaat er geen prikkel voor de energie-intensieve sectoren om te innoveren in schonere en zuinigere technieken, als gevolg bereikt men het tegenovergestelde resultaat: Europa verliest haar goede concurrentiepositie;
• de aanpak van klimaatverandering komt stil te liggen wanneer er geen geld binnenkomt om klimaatverandering en innovatie aan te pakken en de prikkel voor bedrijven om te innoveren uitblijft.

Enkel door een eerlijke prijs op vervuiling te plakken kan Europa de klimaatcrisis aanpakken, duurzame economische groei scheppen en nieuwe werkgelegenheid creëren. Eickhout wil daarom dat de methodologie waarmee de lijst is vastgesteld door de Commissie herzien wordt. In de methodologie moet een realistische schatting van de marktprijs voor CO2-rechten gebruikt worden. Dit is nodig om de reductie van CO2-uitstoot op de meest kostefficiënte wijze te bewerkstelligen.

Hoe nu verder?

Eickhout heeft begin september een bezwaar ingediend tegen het voorstel. Dit was nodig om een resolutie op te mogen stellen waarin aangegeven staat waarom de Europese Commissie haar voorstel moet wijzigen. Verscheidende socialisten, liberalen en christendemocraten hebben hun handtekening onder deze resolutie van Eickhout gezet om te laten zien dat ze het steunen.

Op woensdag 24 september zal de milieucommissie van het Europees Parlement over de resolutie stemmen. Valt de stemming positief uit, dan zal vervolgens het volledige Europarlement haar stem over het initiatief van Eickhout uitbrengen tijdens de eerst volgende plenaire vergadering. Valt die stemming wederom positief uit, dan is de Europese Commissie gedwongen om met een aangepast voorstel te komen waarin uitgegaan wordt van een realistische prijs voor CO2.