Consumentenorganisatie foodwatch wil dat minister Schippers (VWS) haar huidige ambitie om misleidende marketing van voedselproducten aan te pakken zo snel mogelijk concreet maakt. Daarom lanceert de voedselwaakhond vandaag een 15 puntenplan voor eerlijke etiketten. Deze omvat onder andere een minimale lettergrootte van twee milimeter, een minimale inhoud van verpakkingen en de eis van productinformatie boven reclame. foodwatch roept minister Schippers op om zich op nationaal en Europees niveau in te zetten voor het plan. Consumenten kunnen op de website van foodwatch een petitie tekenen om de actie te ondersteunen.
“Minister Schippers beloofde in december 2013 dat er een actieplan zou worden opgesteld om misleidende marketing aan te pakken. Nu, bijna een jaar later, is het tijd om die ambitie te vertalen in concreet beleid en de consument daadwerkelijk te beschermen tegen misleiding”, stelt Meike Rijksen, campagneleider bij foodwatch. “Aanvullende vrijwillige afspraken zijn niet de oplossing en zullen alleen maar tot meer verwarring bij consumenten leiden. Wat we nodig hebben zijn wettelijk eisen over welke informatie voedselfabrikanten hun klanten moeten geven en in welke vorm.”
Nieuwe Europese regels onvoldoende
Per 13 december 2014 zijn nieuwe Europese etiketteringsregels van kracht geworden. Deze laten echter volgens foodwatch nog steeds te veel ruimte voor misleiding. Zo is de minimale lettergrootte EU-breed slechts 0,9 – 1,2 millimeter, wat voor oudere en slechtziende consumenten te klein is om te kunnen lezen. Daarnaast is onder andere het plan voor herkomstetikettering voor alle typen producten gesneuveld en kunnen voedselproducenten hun bewerkte producten nog steeds verantwoorder en mooier voordoen dan dat ze daadwerkelijk zijn.
Gebrek aan handhaving
Naast strengere wettelijk eisen, wil foodwatch dat er bij overtreding hard wordt opgetreden. De Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) zet haar handhavingscapaciteit momenteel niet in om misleidende marketing te voorkomen. Sterker nog; het overheidsorgaan laat al jarenlang bewust ruimte voor misleiding. “De productnaam of de afbeelding op een verpakking of etiket hoeft niet exact overeen te komen met de inhoud van het product”. Dat is de eerste zin die op de website van de NVWA staat onder de kop 'misleiding'. Zo is het toegestaan dat de 'romige bospaddenstoelensoep met cantharellen' van Albert Heijn Excellent slechts 0,1% cantharel bevat en toch die naam mag dragen. Dat mag, zolang in de ingrediëntenlijst maar vermeld wordt dat er 0,1% cantharel in zit. De NVWA erkent op haar website dat dit “consumenten het gevoel kan geven dat zij worden misleid”, maar dat om dit te voorkomen “consumenten altijd het etiket én de ingrediëntenlijst vooraf goed moeten lezen om te weten wat ze eten”.
Afleidingsmanoeuvre
De consument verantwoordelijk maken voor de misleiding is volgens foodwatch niet alleen de omgekeerde wereld, maar wordt ook regelmatig als tactiek gebruikt door de voedselindustrie. Op die manier leiden ze de aandacht af van de oorzaak van het probleem. De vinger wijst naar het slachtoffer van de misleiding, in plaats van naar de moreel verantwoordelijke. Die strategie is succesvol gebleken, zo blijkt uit de bovenstaande tekst die op de website van de NVWA staat. Wanneer het probleem van misleidende marketing ter sprake komt, is de eerste vraag die foodwatch vaak krijgt “wat kunnen consumenten doen om zichzelf te beschermen?”. En niet “Wat moet er gebeuren om misleidende marketing te stoppen? Wat moet er aan het systeem veranderen zodat consumenten kunnen vertrouwen op de informatie die ze krijgen van voedselproducenten?”
Volksgezondheid wordt ondermijnd
De overheid komt niet in actie zolang de volksgezondheid niet in het gevaar komt. Maar dan had de NVWA al lang actie moeten ondernemen: de volksgezondheid loopt immers al jaren gevaar. Ruim 40% van de Nederlanders is te dik. En één op de zeven kinderen en jongeren worstelt met overgewicht of obesitas. Met alle gevolgen vandien: obesitas, hart- en vaatziekten, diabetes, psychische problemen; allen resulterend in stijgende zorg- en maatschappelijke kosten. De ruimte die de overheid laat voor misleiding draagt hier aan bij. Zo kunnen suiker-, zout- of vetbommen zichzelf in de supermarkt nog steeds presenteren als 'verantwoord', 'evenwichtig' of 'gezond'.
15 puntenplan
Om misleidende marketing een halt toe te roepen, heeft foodwatch een 15 puntenplan opgesteld voor eerlijke etiketten. Via een petitie roept de consumentenorganisatie minister Schippers op om zich op nationaal en Europees niveau hard te maken voor dit plan.
In het 15 puntenplan komen de volgende onderwerpen aan bod:
1. Informatie gaat vóór reclame
2. Leesbare letters van minimaal 2 milimeter
3. Realistische afbeeldingen
4. Werkelijke hoeveelheid van een aangeprezen ingrediënt vermelden
5. Land of regio van herkomst aantonen
6. Heldere informatie over voedingswaarden op de voorkant van de verpakking
7. Heldere aanduiding van aroma's en additieven
8. Transparantie over dierlijke ingrediënten en veehouderijsystemen
9. Waterdichte etiketteringsplicht voor gentechplanten en -dieren
10. Transparantie over productiemethode
11. Alcoholpercentage altijd op het etiket vermelden
12. Geen lege huls: minimumeisen voor de inhoud
13. Verbod op de marketing van onverantwoorde kinderproducten
14. Verbod op gezondheidsclaims
15. Meer rechten voor consumenten(organisaties)
Het volledige 15 puntenplan mét toelichting is te lezen via foodwatch.nl/15puntenplan
