Kromme komkommers terug in de schappen van de supermarkt, een telefoon gemaakt van conflictvrije mineralen of miljoenen ophalen bij ‘de crowd’ om plastic uit de oceanen te vissen. Dit is maar een greep uit de vele initiatieven van een nieuwe generatie jonge mensen om de wereld een stukje duurzamer te maken: de Generatie Y.
De jaren zestig is in ons collectief geheugen de tijd van het grote maatschappelijke oproer. De zestigers en zeventigers van nu keerden zich tegen de vooroorlogse mentaliteit van behoud en herstel en gingen de barricaden op om te protesteren allerlei vormen van onderdrukking en milieuvervuiling. Ondanks het gebrek aan een eenduidige oplossing, was er wel een gedeelde overtuiging: alles moest anders.
Stempel drukken
Over het ontstaan van deze revolutionaire tegenbewegingen zijn boeken volgeschreven. Wat mijn interesse wekte, is dat het veelal jongvolwassenen waren die radicaal braken met de opvattingen van de oudere generaties over hoe moest worden omgegaan met enorme maatschappelijke vraagstukken. Als we een parallel maken naar deze tijd, dan staan we nu weer voor ongekend grote uitdagingen. Onze nabije toekomst gaat bepaald worden door de gevolgen van klimaatverandering, grondstoffenschaarste en daarmee gepaarde machtsverschuivingen. Generatie Y - iedereen die is geboren tussen 1982 en het jaar 2000 - zal in deze nabije toekomst moeten wonen, werken en leven.
De geschiedenis laat zien dat sommige generaties actief een stempel op hun tijd weten te drukken, zoals de Baby Boomers vanaf de jaren zestig. Op basis van mijn onderzoek, zie kader, denk ik dat er een nieuwe generatie klaar staat om hetzelfde te gaan doen. Zij staan klaar om hun tijd actief vorm te geven en wel duurzaam. Over wie heb ik het precies? Er zijn veel beelden over de huidige generatie jongvolwassenen, veelal gevormd door de media en onze eigen ervaringen. Generatie Y is weggezet als lui en verwend en beperkt maatschappelijk betrokken. Het lage opkomstpercentages van jongeren bij algemene verkiezingen en geringe participatie in maatschappelijke organisaties, verenigingen en politieke partijen zouden een uiting zijn van dit gebrek aan maatschappelijk engagement.
Voorbeweging
Ik denk dat er wat anders gaande is. Uit de interviews met jonge professionals die ik voor mijn onderzoek heb afgenomen blijkt dat onze generatie haar eigen aanpak heeft om met maatschappelijke uitdagingen om te gaan. In plaats van te protesteren of te verenigen, uiten wij onze maatschappelijke betrokkenheid liever via ondernemerschap. In plaats van een beweging te vormen die zich afzet tegen de status quo, menen de jonge leiders in mijn onderzoek onderdeel te zijn van een ‘voorbeweging’ die praktisch laat zien hoe het anders kan. In plaats van over maatschappelijke problemen te praten, benadrukken de jonge leiders liever de kansen die deze tijd hen biedt.
Illustratief is de Fairphone die niet werd gemaakt met de illusie om een maatschappelijk probleem op te lossen, maar laat zien dat een telefoon gemaakt van conflictvrije mineralen mogelijk is, waardoor de lat in de gehele mobiele industrie hoger wordt gelegd. Nieuwe technologie creëert nieuwe markten of verandert de spelregels in oude industrieën. Met de moderne communicatiemiddelen is het bovendien eenvoudiger dan ooit om een bedrijf of initiatief te beginnen en online mensen te verbinden en mobiliseren. In vergelijking tot de oudere garde benut de Generatie Y veel vaker technologie om mensen toegang te geven tot nieuwe diensten of informatie, transparantie te stimuleren, co-eigenaarschap mogelijk te maken en het ontwikkelen van digitale netwerken te faciliteren.
Impact boven idealen
Als het gaat over duurzaamheid zijn de jonge professionals eenduidig: duurzaamheid moet mainstream zijn. ‘Want’ zeggen ze, ‘niet iedereen hoeft bewust of intrinsiek gemotiveerd te zijn voor duurzaamheid’. Om dit te bereiken, schuwen veel jonge leiders het maken van onpopulaire keuzes niet, zoals het aangaan van partnerships met grote gevestigde bedrijven, ook fossiel moet mee. Liever iets inleveren op duurzaamheid en succes boeken, dan vastklampen aan een ideaal en niche blijven. Impact gaat boven idealen. Een enkeling is overigens wel principieel en weigert onderdeel te worden van wat zij noemen ‘de oude economie’.
De vraag is natuurlijk welke aanpak zal slagen: in welke mate kan een bedrijf dat gestoeld is op nieuwe waarden onze huidige niet-duurzame instituties benutten zonder zelf geïnstitutionaliseerd te raken? Tenslotte moet duurzaamheid volgens de jonge leiders weer positief worden: ‘meer goed doen’ in plaats van ‘minder slecht’ is de toekomst.
Sleutelrol
De huidige crisis en toenemende jeugdwerkloosheid verklaren gedeeltelijk dat steeds meer jonge mensen voor zichzelf te beginnen. Ook de toenemende aandacht in het bedrijfsleven voor duurzaamheid biedt jonge professionals groene startersfuncties. Bovendien is het misschien de jeugd eigen om te geloven in haar eigen vernieuwingskracht. Desalniettemin geloof ik in een sleutelrol voor mijn generatie als het gaat om het realiseren van een duurzame toekomst. Wij zijn opgegroeid met nieuwe technologie en op jonge leeftijd bewust geworden van klimaatverandering door Al Gore, klimaattoppen en diverse klimaatrampen. Bovendien zijn wij niet vies van commercie en ondernemerschap. Generatie Y is zich ervan bewust dat deze tijd enorme kansen biedt aan mensen die nieuwe technologie beheersen en bedrijven kunnen oprichten met maatschappelijke waardecreatie als centrale opgave. Daar komt bij dat jonge mensen in deze snelle, anonieme en technologie gedomineerde samenleving hard op zoek zijn naar zingeving en authenticiteit. Wat mij betreft vindt onze generatie die door een duurzaam verschil te maken.
Talitha Muusse
Talitha Muusse ([email protected]) is een van de oprichters van de Duurzame Jonge 100, jong toezichthouder bij MVO Nederland en ondernemer bij The Punchy Pack.
Dit artikel verscheen eerder in Milieu, het magazine van de VVM. Lid worden van de VVM? Kijk hier voor een proeflidmaatschap inclusief een abonnement op Milieu.