Een team van Oegandese, Nederlandse en Franse wetenschappers heeft in Oeganda populaties van potentieel droogtebestendige wilde koffiesoorten van hoge kwaliteit ontdekt. De ontdekte wilde robusta populaties zijn van vergelijkbare kwaliteit met arabica en bieden hoop op de ontwikkeling van nieuwe droogteresistente koffiesoorten, maar ze worden tegelijk ernstig bedreigd door ontbossing.
In haar promotieonderzoek heeft Catherine Kiwuka een groot aantal tot nu toe onbekende genotypen van wilde koffie robusta uit Oegandese bossen verzameld, en deze genetisch onderzocht en geselecteerd op droogtetolerantie.
Dit leidde tot de ontdekking van speciale koffiepopulaties met klimaatbestendige eigenschappen. Robusta is op zich van mindere kwaliteit dan arabica, maar is klimaatbestendiger. Vooral de Oegandese robusta is van zeer hoge kwaliteit, vergelijkbaar met arabica. Dit kan worden toegeschreven aan het gegeven dat Arabica afkomstig is van een natuurlijke kruising van robusta en een andere koffiesoort.
Ernstig bedreigde bossen
De nieuw gevonden robusta populaties komen voor in bossen die over het algemeen zeer bedreigd zijn. Het meest waardevolle materiaal wordt bijvoorbeeld gevonden in het Zoka bos in Noord-Oeganda, een bos waarvan op dit moment nog slechts 10 km2 over is.
Bovendien toont het onderzoek aan dat de wilde populaties in het noordwesten van het land weliswaar genetisch uniek zijn, maar dat die in het zuiden van het land al genetisch gemengd zijn met gecultiveerd materiaal.
Beschermen, behouden en benutten van genetische bronnen
De studie benadrukt daarom het belang van het beschermen, behouden en benutten van bestaande genetische bronnen in wilde koffiepopulaties en wijst op de noodzaak om het materiaal in Oeganda te conserveren en verder te onderzoeken.
Koffie is een belangrijk wereldwijd product en de productie ervan biedt tientallen miljoenen, meestal kleine boeren in de tropen, een inkomen. Schattingen suggereren dat klimaatverandering door een toename van droogte, hittegolven en ziekten naar verwachting wereldwijd een vermindering van 50% van de koffieproductie zal veroorzaken. Het verkennen van genetische bronnen in wilde koffiepopulaties op veerkracht tegen droogte, hitte en ziekten is een middel om dit probleem aan te pakken.
Bescherming biodiversiteit
‘Oeganda bezit een ongelooflijk rijke biodiversiteit welke ernstig wordt bedreigd door ontbossing. In een aantal van de onderzochte en bedreigde bossen leven bijvoorbeeld ook belangrijke chimpansee populaties. Ik hoop dat Catherine’s onderzoek het inzicht helpt vergroten dat waardevolle koffie van levensbelang is voor kleine boeren en kan bijdragen aan de bescherming van waardevolle biodiversiteit en vice versa’, aldus haar promotor professor Niels Anten.
