Oekraïne ontdekt de mogelijkheden van biomassa. Dit is te danken aan Pellets for Power, een driejarig project dat Wageningen UR samen met bedrijven en met steun van Agentschap NL heeft uitgevoerd. Op termijn kunnen ook Nederland en andere EU-landen gebruikmaken van duurzaam geproduceerde biomassa uit het Oost-Europese land, verwachten de onderzoekers.
Van 2011 tot en met 2013 deed Wageningen UR onderzoek naar brandstofpellets uit biomassa. Dit gebeurde in nauwe samenwerking met de bedrijven Control Union (Nederland), Phytofuels (Oekraïne), Tuzetka (België), kennisinstelling Poltava State Agrarian Academy (Oekraïne) en met lokale boeren. Het onderzoek spitste zich toe op drie soorten biomassa: stro, riet en switchgrass. De onderzoekers wilden weten of uit deze soorten biomassa een economisch rendabele en duurzame productie van pellets mogelijk is. Vooral riet en switchgrass zijn kansrijk, zo wees het onderzoek uit.
Riet
Projectleiders Wolter Elbersen en Ronald Poppens van Wageningen UR Food & Biobased Research zijn optimistisch over de kansen van riet. Elbersen: “Oekraïne beschikt over 1,2 miljoen hectare aan moerasland, waar veel riet groeit. We hebben allereerst vastgesteld dat de kwaliteit van het riet goed genoeg is om tot pellets te worden verwerkt. Bovendien is een duurzame oogst onder voorwaarden mogelijk.” Poppens legt uit: “Rietoogst leidt tot minder uitstoot van broeikasgassen, omdat het riet nu vooral wordt verbrand om jagen en vissen beter mogelijk te maken. De biodiversiteit blijft behouden door bijvoorbeeld pas te oogsten als er een beschermende ijslaag ligt en door bufferzones langs de waterrand in stand te houden. Belangrijk is ook dat de rietteelt niet ten koste gaat van landbouwgrond voor voedselproductie: er is geen sprake van indirect land use change (iLUC).”
Switchgrass
Ook switchgrass biedt volop mogelijkheden voor Oekraïense telers, zegt Poppens. “Oekraïne beschikt over een uitgestrekt areaal met uitstekende bodems, maar er is ook ongebruikte grond met minder goede condities. We hebben aangetoond dat switchgrass ook op deze marginale grond perspectief biedt.” Dit levert volgens Elbersen wel een dilemma op: “Teel je op marginale grond, dan is de kostprijs iets hoger dan wanneer je op goede grond teelt. De broeikasgasbalans per unit geproduceerd product valt dan ook minder gunstig uit. Daar staat tegenover dat er geen iLUC optreedt. Dit vraagt om een goede afweging.”
Vergunningen verleend
Pellets for Power heeft ertoe geleid dat de eerste Oekraïense bedrijven inmiddels riet produceren voor lokale warmteproductie. Zo heeft Phytofuels, als onderdeel van meerjarige ontwikkelingsprogramma’s, rietoogstcontracten gesloten met dorpen. Deze zijn namelijk volgens de wet de rechtmatig eigenaren van het riet. Op basis van de samenwerkingsovereenkomsten, de door het project geleverde wetgevingsstudies en richtlijnen voor duurzaamheid hebben de autoriteiten vergunningen verleend voor de oogst van ongeveer 9.000 hectare riet. Naar verwachting volgen op termijn ook vergunningen voor de productie van switchgrass.
Betaalbaar alternatief voor duur aardgas
Breidt de productie zich uit, dan kan biomassa voor de overwegend arme Oekraïense bevolking uitgroeien tot een betaalbaar alternatief voor het dure aardgas dat uit Rusland wordt geïmporteerd. Lukt het om de productiekwaliteit verder te verbeteren en de kosten per unit te verlagen, dan kunnen Nederland en andere EU-landen op termijn ook gebruikmaken van het potentieel aan duurzame biomassa in Oekraïne.
Getest in Nederland
Een eerste partij van 10 ton aan rietpellets is in het voorjaar van 2013 als test naar Nederland geëxporteerd. Deze partij is in de biomassacentrale van Marum getest. Met de opbrengst kon onder andere het plaatselijke zwembad worden verwarmd.
