In Chili rijzen tegen de zalmkwekerij, een van de belangrijkste economische activiteiten van het land, steeds meer milieubezwaren. Argentinië wil nu ook zalm gaan kweken, met de hulp van Noorwegen. Milieuorganisaties reageren verontrust.

“Argentinië heeft vandaag het voordeel dat het de Chileense ervaring kan gebruiken, een ervaring die rampzalig is geweest”, zegt milieurechtspecialist Alex Muñoz van National Geographic Latijns-Amerika.
Niet duurzaam

“In Chili zijn zowel lokale als Noorse bedrijven actief, en hun impact is bijzonder zwaar geweest. De zalm komt oorspronkelijk uit het noordelijk halfrond en er is duidelijk wetenschappelijk bewijs dat zalmkweek op het zuidelijk halfrond niet duurzaam is.”

Muñoz is een van de auteurs van een rapport dat zeer kritisch is voor het Argentijnse project. Er werkten 23 Argentijnse en internationale organisaties aan mee, waaronder het Wereldnatuurfonds, Oceana en de Society for the Conservation of Wildlife.

Ze verenigden zich in 2004 in het Forum voor het Behoud van de Patagonische Zee. Het netwerk richt zich op de bescherming van de Atlantische Oceaan in het zuiden van Brazilië, Uruguay en Argentinië en de Stille Oceaan in Chili.

Koninklijk bezoek

De Argentijnse plannen om zalm te kweken kregen een belangrijke impuls toen het Noorse koningspaar in maart een bezoek bracht aan Argentinië en daarbij president Mauricio Macri ontmoette. Bij die gelegenheid heeft Innovation Norway, een Noors overheidsagentschap, een samenwerkingsovereenkomst getekend met het Argentijnse ministerie van landbouw om de implementatie van “duurzame aquacultuurprogramma's” in Argentinië te bestuderen.

Het zou de eerste keer zijn dat een exotische soort in de Argentijnse zee wordt geïntroduceerd. Tot dusver introduceerde Argentinië alleen exotische soorten in zijn meren en rivieren.

Kust van Vuurland

Aquacultuur is het kweken van vissen, schaal- en schelpdieren in zeeën, rivieren en lagunes. Argentinië gaat haalbaarheidsstudies uitvoeren in het uiterste zuiden van Patagonië, voor de kust van Vuurland, de eilandengroep die het met Chili deelt.

De landbouwdiensten van de provincie Vuurland en ook het ministerie van Landbouw willen geen verdere toelichting geven over deze plannen. Het ministerie werd overigens vorige week gedegradeerd tot staatssecretariaat, als onderdeel van een plan om de overheidsuitgaven sterk te verminderen, een gevolg van de zware economische crisis waarin het land zich bevindt.

In maart zei de toenmalige landbouwminister, Luis Etchevere, dat “de relatie met Noorwegen ons in staat zal stellen te profiteren van de meer dan vijftig jaar ervaring van dit land”. Hij voegde eraan toe dat “Vuurland een pionier kan zijn in de ontwikkeling (van het project) in Argentinië.”

Belangrijk exportproduct

Noorwegen is ‘s werelds grootste zalmproducent, voor zowel wilde als gekweekte zalm. De soort wordt door zijn smaak en voedingswaarde overal ter wereld geconsumeerd.

Chili begon begon meer dan dertig jaar geleden zalm te kweken in kooien op zee, aan het eiland Chiloé. Vandaar verspreidden de zalmkwekerijen zich over heel Patagonië.

Vandaag is zalm een van de belangrijkste Chileense exportproducten. Volgens officiële cijfers werd vorig jaar voor 4 miljard dollar aan het buitenland verkocht, 20 procent meer dan het jaar voordien. Zalm is goed voor meer dan 6 procent van de totale export van het land.

Dit jaar wordt nog beter, voorspelt de Vereniging van de Zalmindustrie van Chili: de verkoop van zalm aan 75 landen zal meer dan 5 miljard dollar opleveren. De sector genereert meer dan 70.000 directe en indirecte banen, zegt de vereniging.

Gevolgen nooit goed bestudeerd

“Geen enkele economische groei rechtvaardigt de vernietiging van de Patagonische ecosystemen”, zegt milieu-expert Max Bello, die al vijftien jaar voor organisaties voor zeebehoud werkt.

“De effecten van een industrie die zich over 2000 kilometer Chileense kust uitstrekt, zijn nog nooit goed bestudeerd. Ze hebben allerlei chemische producten gebruikt om ziekten te voorkomen, en het ecosysteem belast met organisch materiaal, enerzijds de voeding en anderzijds de ontlasting van de zalm.

“De zalmkweek is de afgelopen jaren op een brute manier geïnstalleerd. Ze heeft niet alleen gevolgen voor de natuurlijke hulpbronnen, maar ook voor de cultuur, omdat ze andere activiteiten verdringt.”

Vleeseters

In Argentinië, een land met 44 miljoen inwoners, vooral vleeseters, is vis vooral voor de export bestemd. Volgens de officiële cijfers werd vorig jaar 706.000 ton, ter waarde van bijna 2 miljard dollar, verkocht aan het buitenland. De belangrijkste producten zijn garnalen en inktvis, beide inheems. De binnenlandse markt consumeerde 341.000 ton.

650.000 zalmen ontsnapt

Het belangrijkste probleem, naast het zware gebruik van antibiotica, zegt het Forum voor het Behoud van de Patagonische Zee, is dat er vaak zalm ontsnapt uit de kooien. Op die manier komt een exotische soort in het natuurlijke milieu terecht.

In juli braken tijdens een storm vier van de vijf kooien van de Noorse zalmkweker Marine Harvest in Calbuco, in de buurt van de stad Puerto Montt. Er ontsnapten toen 650.000 zalmen in zee.

“Volgens de wet moet het bedrijf minstens 10 procent van de vis recupereren, anders kan sprake zijn van milieuschade”, zegt biologe Flavia Liberona, directeur van de Chileense milieuorganisatie Terram.

Meer antibiotica

Het gebruik van chemische producten, legt Liberona uit, komt doordat “de zalm zich in Chili niet in zijn natuurlijke omgeving bevindt en daardoor erg vatbaar is voor ziekten. Daarom gebruikt men meer antibiotica dan in Noorwegen.

In 2008 kwam de industrie in een grote crisis terecht door de verspreiding van een virus. Duizenden banen gingen verloren.

Biologe Alexandra Sapoznikow, hoogleraar Beheer van Natuurlijke Hulpbronnen aan de Argentijnse Nationale Universiteit van Patagonië, zegt dat “deze activiteit vaak met crisissen kampt. We maken ons zorgen dat men dit als een mogelijkheid tot economische ontwikkeling ziet. Vuurland ontvangt toeristen die op zoek zijn naar natuur. Daar liggen de kansen.”

Beschermd zeegebied

De lancering van de zalmkweek staat ook haaks op het project van Argentijnse organisaties die samen met de overheid beschermde gebieden creëren in het zuidelijke deel van de Atlantische Oceaan.

In november vorig jaar nog stuurde de regering een wetsontwerp naar het Congres om twee beschermde mariene gebieden te creëren in de buurt van Vuurland. Daardoor zou de beschermde oppervlakte groeien van 28.000 naar 155.000 vierkante kilometer.

Het Congres is echter nog niet begonnen met de bespreking van het ontwerp. Ondertussen is het ministerie van Milieu, die het ontwerp uitwerkte in samenwerking met het Bestuur voor Nationale Parken, vorige week eveneens gedegradeerd tot staatssecretariaat.