Wijken zonder aardgas zijn alleen mogelijk wanneer bestaande woningen eerst vergaand geïsoleerd worden. Volgens de Trias Energetica van TU Delft begint alles met isoleren. Als je hier geen aandacht aan schenkt, zal het onmogelijk zijn om woningen zonder aardgas te realiseren.
Met een vakkundige aanpak is het mogelijk om het energielabel van een woning naar ten minste niveau A te brengen en op termijn mogelijk naar energieneutraal. In dit ‘light and easy’ traject is het belangrijk dat alle maatregelen op de juiste (bouw)fysische wijze uitgevoerd worden:
- Vloer- en bodemisolatie met als uitgangspunt een Rd-waarde (warmteweerstand van isolatiemateriaal) van 5,0. Dit is haalbaar met verschillende isolatiemethodes.
- Dakisolatie met wederom een Rd-waarde van 5,0. Middels diverse methodes zijn er mogelijkheden voor elk dak.
- Spouwmuur- en glasisolatie, een zeer belangrijke schakel in de aanpak naar energielabel B of A. Er zijn meerdere manieren om spouwmuren juist te isoleren. Aansluitend kan op termijn ook buitengevelisolatie worden toegepast.
- Zonne- en gaspanelen (opwekking ‘s nachts in combinatie met warmtepomp), HR- en hybride ketels.
Gefaseerd doorvoeren
Om kostentechnische redenen kan de totaalaanpak het beste gefaseerd doorgevoerd worden. De vraag is namelijk of het überhaupt wenselijk is om te streven naar wijken zonder aardgas. Misschien loopt de aanpak te ver voor op de troepen uit en zet het daardoor onbedoeld een rem op andere ontwikkelingen. In deze discussie zijn deels paralellen te trekken met andere concepten, zoals nul-op-de-meter of energieneutrale woningen. Die concepten zijn prima voor nieuwbouw of zeer ingrijpende renovaties. Ze leiden echter af van datgene waarmee we massaal fossiele brandstoffen kunnen besparen én de CO2-uitstoot fors kunnen reduceren. De ‘light and easy’ aanpak lijkt een voor de hand liggender keuze met oplossingen als isoleren, modern isolatieglas, zonnepanelen en HR- of hybride ketels. Deze maatregelen kosten relatief weinig geld en zijn eenvoudig en gefaseerd inzetbaar. Daarbij is er verhoudingsgewijs met minder (financiële) inspanning meer CO₂-besparing.
De verkeerde kant op?
Politieke kopstukken, media, discussiefora: iedereen rept over het maximaal haalbare, namelijk energieneutraal en projecten als Stroomversnelling. We maken ogenschijnlijk grote stappen, maar struikelen over onze eigen benen. De technische complexiteit, hoge kosten en onvoldoende aansluiting bij bewoners staan zeer grote volumes bij deze opties in de weg. Daarmee gaat momenteel kostbare tijd verloren, ten koste van het milieu. De ‘light and easy’ maatregelen daarentegen krijgen geen of veel te weinig platform en aandacht. Het schrijnende is dat juist met deze aanpak een enorme slag voor het milieu te maken is én er veel werkgelegenheid mee ontstaat. Relatief lage investeringen weten een naar rato veel hoger rendement te genereren. Door massaal in te zetten op deze efficiëntere en goedkopere aanpak kan verduurzaming in sneltreinvaart op grote schaal landelijk worden uitgerold.
Gasnetten duurzaam benutten
Slimmere technieken die ongetwijfeld in snel tempo op ons af (gaan) komen, zullen ook de discussie over wijken zonder aardgas minder relevant maken. Want waarom zouden we gasnetten willen uitfaseren en versneld afschrijven? We wekken steeds meer duurzame energie op waarvan we de overschotten prima kunnen gebruiken om kooldioxide en water om te zetten naar methaan. Wind- en zonne-energie is dan indirect op te slaan in de vorm van gecomprimeerd gas. Dit methaan kan naast biogas prima inzet worden om bestaande gasnetten te voeden om woningen en andere panden zo middels (hybride) warmtepompen van energie te voorzien, ook ’s nachts en op windstille dagen. Gasnetten kunnen gewoon in bedrijf blijven en stroomnetten hoeven niet te worden verzwaard. Echter, het begint met isoleren. Energie die je niet nodig hebt, hoef je immers ook niet op te wekken. Dan pas ben je echt duurzaam bezig!
Henk ter Harmsel, Pluimers Isolatie
Deze bijdrage maakt deel uit van een serie beschouwingen over de transitie naar een aardgasloze economie, van HIER Klimaatbureau.
Van het gas af 1: Leven en werken zonder aardgas
Van het gas af 2: Met beleid naar de aardgasloze wijk
Van het gas af 3: Cold Turkey stoppen met de verslaving aan aardgas
Van het gas af 4: met grote sprongen
Van het gas af 5: meer spelers dan alleen de gemeente
Van het gas af 6: de toekomst zal duurzaam zijn, maar wanneer?
Van het gas af 7: de VVE als sleutel tot gasloze wijken
Van het gas af 8: Op weg naar gasloze wijken vol energie
Van het gas af 9: Energietransitie betekent samen keuzes maken
Van het gas af 10: Gasbedrijven in de transitie naar wijken zonder aardgas
Van het gas af 11: Alleen als er lokaal een wil en weg wordt gevonden