vpro tegenlicht: beste reizigers…
Je hoort geen ‘dames en heren’ meer op het perron. Het is ‘beste reizigers’ geworden. De Nederlandse Spoorwegen willen dat iedereen zich welkom voelt: dames, heren, jongens, meisjes en eenieder die zich niet thuis voelt bij die traditionele tweedeling. We worden, nog voor we geboren zijn, in hokjes geplaatst en bekijken de wereld door een bril die alles in tweeën splitst: wie geen man is, is vrouw, en andersom. In VPRO Tegenlicht verkennen we de toekomst van geslacht en gender, met mensen die niet in een hokje passen of er niet in willen worden geduwd.
Rond 1800 werd met de invoering van de persoonsregistratie een strikte ordening in ‘man’ en ‘vrouw’ officieel. Aan elk van de twee categorieën werden specifieke rechten en plichten gekoppeld, zoals het erfrecht en de dienstplicht. Maar conventies veranderen: in 2017 haalde HEMA de labels met ‘jongens’ of ‘meisjes’ uit de kinderkleren en op steeds meer plekken zijn genderneutrale toiletten te vinden. Facebook biedt gebruikers de keuze uit 71 genderidentiteiten en de mogelijkheid die zelf in te vullen.
De Amerikaanse Patricio Manuel is de eerste transgender bokser die op professioneel niveau in de mannencompetitie vecht. En hoewel discriminatie op grond van geslacht inmiddels verboden is, verandert de registratie ervan maar heel langzaam: in Nederland zijn sinds kort de eerste paspoorten uitgegeven met een ‘X’-vermelding (voor ‘onbepaald’) waar normaliter ‘man’ of ‘vrouw’ staat.
Want hoewel kinderen op school leren dat een man geboren wordt met XY-chromosomen en een vrouw met XX-chromosomen, is de werkelijkheid helemaal niet zo eenduidig: er zijn allerlei combinaties van chromosomen, genen en hormoonniveaus mogelijk, met oneindige variaties in geslachtskenmerken.
Mensen die geboren worden met een lichaam dat niet voldoet aan ons typische idee van wat een man of vrouw is noemen we intersekse. Zij ervaren taboe en onbegrip. Ze worden blootgesteld aan ‘normaliserende’ medische behandelingen, omdat zij niet passen in een maatschappelijk idee van wat een ‘normaal’ lichaam is. Het Vlaamse supermodel Hanne Gaby is intersekse en ze is daar trots op. Ze strijdt vóór erkenning van intersekse mensen en tégen de geheimhouding en operaties bij gezonde kinderen. Ze weet uit ervaring dat de ingrepen de kinderen niet helpen, maar beschadigen, nog voor zij over hun lichaam en genderidentiteit hebben kunnen nadenken.
Hoe ziet een toekomst eruit waarin baby’s überhaupt niet als man of vrouw geregistreerd worden en iedereen mag kiezen, bevrijd van de strenge regels die de maatschappij handhaaft als het gaat om ‘mannelijkheid’ en ‘vrouwelijkheid’?
Regie: Nirit Peled
Uitzending: 17 februari 2019 21.05 NPO2
Meer artikelen uit de categorie: Nieuws
