Als u in uw bril negatieve glazen heeft, bent u bijziend. Uw gezichtsveld is te kortbij en u moet met negatieve sterkte gecorrigeerd worden. Geen probleem: Pearle, EyeWish, Specsavers en Hans Anders strijden met peperdure TV reclame campagnes om u als klant binnen te halen. Bijziend zijn is geen schande en ook geen eervolle prestatie. Je bent het gewoon of je bent het niet.
Anders wordt het als u kortzichtig bent. Hoewel de letterlijke betekenis hetzelfde is, heeft het woord een veel ruimere strekking met bovendien een negatieve gevoelswaarde. Het slaat niet alleen op de beperkte ruimtelijke afstand waarop u de zaken nog scherp ziet, maar ook op de geringe tijdspanne en zelfs de beperkte sociale kring.
Opticiens hebben er niets mee. De negatieve waarde valt niet positief te corrigeren. Is de blik beperkt tot de directe omgeving dan strijden daarentegen de lokale partijen met intensieve verkiezingscampagnes om uw stem. De lokalen staan immers dicht bij het volk, heet het. Zij gaan over het hier en nu, weten wat er in de eigen gemeente speelt en kennen niet alleen de lijsttrekkers, maar ook bijna alle dorpsgenoten, bedrijfjes en families op de kieslijst van de eigen dorpslijst.
Hoewel de slogan “Eigen volk eerst” de lading precies dekt, roept die te veel onprettige herinneringen op aan Janmaat en de Centrumpartij van 1986. Niet leuk, maar toch. De praktijk met ieder dorp een eigen dorpslijst, met een lokaal bombardement van posters met de koppen van de eigen lijsttrekkers en lange kieslijsten met bekende eigen dorpelingen heeft het effect van een mind fuck van Victor Mids. Met programmapunten die beperkt zijn tot het eigen dorp en aansprekende slogans zoals “Kernachtig”, “Samen sterk”, “Welzijn” of “Leefbaar”, is het gevolg uiteraard dat de meeste stemmen uit het eigen dorp naar de eigen lijst gaan.
Geen wonder dus dat de dorpslijsten 33% van alle raadszetels in het land veroverd hebben en het is dus een landelijke trend om zowel in ruimte, tijd als in sociale context nogal bijziend te zijn.
Die trend is trouwens niet beperkt tot dorpslijsten. “America first” van Trump en het protectionisme van de Chinese leider Xi Jinping staan voor het soort sociale kortzichtigheid dat men vroeger nationalisme placht te noemen. Nationalisme is er altijd geweest. Gekoppeld aan socialisme riekt het kwalijk, maar als patriotisme en vaderlandsliefde of als de hechting aan traditionele normen en waarden klinkt het prachtig. Even leek het er op dat de grote wereld één groot plat geheel zou worden met de opkomst van vrijhandel en multinationals, maar het nationalisme leeft weer helemaal op en het gaat gepaard met een roep om sterke leiders. Misschien is het een reactie. Zoals de opkomst van het rechts populisme met de vreemdelingenhaat een kortzichtige reactie is op de sterk toegenomen migratie van vluchtelingen en economische migranten. De geschiedenis verloopt altijd in golven van actie en reactie.
Kortzichtigheid bepaalt op dit moment echter ook ons straatbeeld omdat medemensen slechts oog hebben voor hun mobile. Overal ligt zwerfvuil omdat veel mensen te kortzichtig zijn om te beseffen dat hun gemakzucht schadelijk is. Het bepaalt de dagelijkse verkeerschaos met files, omdat mensen bumberklevend zitten te bellen en dan aanrijdingen veroorzaken die ten onrechte als “ongeluk” op de radio omgeroepen worden.
Kortzichtigheid ligt ten grondslag aan tijdelijke arbeidscontracten en aan de neiging van kapitaalinvesteerders die bedrijven overnemen om op korte termijn winst te maken zonder oog voor continuïteit. Kortzichtigheid ligt ten grondslag aan economische verdienmodellen waarbij alle milieuschade naar de maatschappij en de toekomst wordt doorgeschoven.
Het geldt voor verre vliegreizen voor de fun waarmee we op termijn de aarde aan de kook brengen. Het verlies van een leefbare aarde is nu eenmaal de prijs die we moeten betalen om de economie te redden. De kortzichtigheid geldt ook voor ons nabije leefmilieu: “In ons dorp geen asielzoekers” en “Op mijn huis geen lelijke zonnepanelen” en “In ons dorp geen lelijke windmolens of zonneweides”.
Supermarkten maken ook dankbaar gebruik van onze kortzichtigheid, door de rangschikking van bepaalde artikelen in de schappen op ooghoogte, want “Zien is hebben” in onze graaicultuur. In de grote steden bloeit de kortzichtigheid dank zij de vrijblijvende anonimiteit. Buren kennen elkaar alleen nog van de ruzie wegens de hoogte van de schutting of wegens lawaaioverlast.
Kortzichtigheid floreert in onze twittercultuur en in onze media waar we in de waan van de dag of een golf van Appjes leven. Het gaat vaak gepaard met mopperen, klagen en schelden als men niet snel genoeg zijn zin krijgt en tegenstanders worden voor rotte vis uitgemaakt en krijgen dreigbrieven. We gaan naar een cultuur waarin iedereen wegkijkt bij wangedrag van een ander en zelfs agenten in elkaar geslagen worden als ze iemand er op aanspreken. Zonder weerwoord leidt de vrije meningsuiting in de media tot overdrijven, generaliseren, schelden en schreeuwen.
Zo schrijft columnist Rob Hoogland in de Telegraaf van 24 maart dat “de Jesse Klaver-adeptjes van Groen Links de macht hebben gegrepen” (Nota bene met 8.4 % van alle raadszetels in het land). “Dat we door deze coup een watjesnatie zijn geworden. Dat dit door peperduur en ergerlijk milieuhobbyisme (de milieuzones) grote gevolgen zal hebben op onze economie en leefwijze. Dat dank zij deze nieuwe machthebbers iedereen met een grote bek kan scoren, omdat de nieuwe machthebbers van de bakfietsrevolutie bij een kopje muntthee bezig zijn met een maandelijkse cursus Mindfullness. En dat daarom Erdogan via de aanhangers van Denk stiekem ons land gaat veroveren.”
Ik kreeg de uitgeknipte column van Rob Hoogland aangereikt van een dorpsgenoot om ook eens kennis te nemen van een andere mening. Moest ik maar eens over schrijven.
Het is duidelijk dat deze ernstig bijziende Rob Hoogland zich een verkeerde bril heeft laten aanmeten, zodat zijn kwaal is verergerd en ontaard in kortzichtigheid. Let daar op als u bij een brillenwinkel naar binnen gaat. En koop dan en passant ook een andere krant.
Han Blok