Tot een paar jaar geleden was transparantie van bedrijven over hun activiteiten en de impact daarvan op mens en milieu nog uitzonderlijk en vrijblijvend. Inmiddels is het duurzaamheidsverslag voor veel bedrijven een verplicht onderdeel van verantwoorden van wat ze doen, en is het gemeengoed geworden. Prof. Dr. René Orij, hoogleraar duurzaamheidsverslaggeving aan Nyenrode Business Universiteit, heeft belangwekkend onderzoek verricht op dit terrein. In de nieuwe impactcase van Nyenrode Business Universiteit gaat Orij dieper in op zijn onderzoek.
Door de inzet van Orij heeft duurzaamheidsverslaggeving zich ontwikkeld tot een volwassen onderzoeksgebied, en is het op weg om een vast onderdeel van accountancy-opleidingen te worden. Onderzoek heeft op verschillende manieren de transformatie beïnvloed naar het ‘mainstream’ rapporteren over duurzaamheid door bedrijven. Orij: “Onderzoekresultaten leidden tot beter begrip van verslaggevingsprocessen en wat de meerwaarde voor bedrijven is om te rapporteren over duurzaamheid. Inmiddels zijn duurzaamheidsrapportages geïnstitutionaliseerd en is er een volwaardig systeem van raamwerken en wetten, met bijvoorbeeld de EU-richtlijn voor Corporate Sustainability Reporting (CSRD) die eind vorig jaar is aangenomen.”
Duurzaamheidsverslag en regulering
Orij heeft onder meer onderzocht hoe bedrijven omgaan met de omslag van vrijwillig naar verplicht rapporteren. “We ontdekten dat sommige CEO's en raden van bestuur duurzaamheidsverslaggeving soms op opportunistische wijze beïnvloeden”, vertelt Orij. “Binnen de vorige set aan rapportageverplichtingen voor grote bedrijven bestond er veel ruimte voor eigen invulling bij het opstellen van duurzaamheidsverslagen. Dat geeft ruimte voor greenwashing. Deze bevindingen benadrukken de noodzaak om regulering verder te versterken, zoals met de CSRD.”
Onderzoek en onderwijs
Verdere regulering vraagt volgens Orij ook om meer onderzoek: “Nieuw onderzoek moet worden opgezet om de effecten van de nieuwe regelgeving vast te kunnen stellen.” Daarbij benadrukt Orij dat onderwijs hier ook direct op moet aansluiten. “De Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) ondersteunt de stevigere inbedding van het thema duurzaamheid in de curricula van accountantsopleidingen. Op Nyenrode werken we momenteel aan het versterken van het curriculum op het gebied van ESG (Environmental, Social, Governance). Belangrijke ontwikkelingen, want tegenwoordig horen we steeds vaker ‘ESG is here to stay’.”
De transparantiebenchmark
De stand van zaken rond het duurzaamheidsverslag in Nederland wordt zichtbaar gemaakt in de Transparantiebenchmark en de gelieerde Kristalprijs van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Orij is daarbij lid van het Panel van Deskundigen.
De transparantiebenchmark is een tweejaarlijkse meting die in kaart breng hoe transparant Nederlandse ondernemingen rapporteren op het terrein van milieu en maatschappij. De Kristalprijs is een jaarlijkse themaprijs over een specifiek duurzaamheidsthema.
In 2022 was het thema van de Kristalprijs ‘mensenrechten’ in de jaarverslagen over 2021. De verslagen van Philips, Unilever en ABN AMRO blonken uit en de laatstgenoemde heeft op 30 november 2022 de Kristalprijs gewonnen.
