Het Europees Parlement stemt over een reeks belangrijke klimaatwetten: het EU-emissiehandelssysteem (ETS), een CO2-grensheffing en het sociaal klimaatfonds. GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout: “Concurrentie uit de Verenigde Staten en China, inflatie en de oorlog in Oekraïne, zorgden ervoor dat de onderhandelingen hierover moeizaam verliepen. Hierdoor krijgt de industrie de komende jaren nog te veel ongerichte subsidie, maar de klimaatdoelen voor 2030 staan overeind en we scherpen ze zelfs aan. Eén ding is duidelijk: de industrie zal echt moeten aanpoten om deze klimaatdoelen te halen.”
Het emissiehandelssysteem krijgt een flinke update. Onder het Europees emissiehandelssysteem moeten industriële bedrijven rechten kopen om CO2 uit te stoten. Deze rechten zijn verhandelbaar waarmee de markt de prijs bepaalt voor het uitstoten van CO2. Het aantal rechten neemt elk jaar af, om zo verduurzaming af te dwingen. Eickhout benadrukt het belangrijkste succes voor de Groenen op dit dossier: “Vanaf 2040 krijgt de grote industrie geen nieuwe uitstootrechten meer. Dit is een gigantische stap, die de industrie twee in plaats van drie decennia geeft om klimaatneutraal te worden. De industrie heeft de afgelopen jaren heel weinig gedaan, maar met deze aanscherping moeten ze echt aan de bak.”
Een heikel punt tijdens de onderhandelingen waren de gratis CO2-uitstootrechten die een deel van de industrie nu krijgt. Eickhout: “Gratis rechten zijn een ongerichte fossiele subsidie waar we al lang van af willen. In de sectoren met een CO2-heffing aan de EU-grens gaat dat, hoewel nog erg langzaam, nu eindelijk gebeuren. Het argument dat een CO2-prijs voor oneerlijke concurrentie zorgt is nu echt van tafel.”
Luchtvaart
Ook de luchtvaart valt onder ETS, in deze sector worden meer dan 80% van alle uitstootrechten gratis uitgedeeld, maar hier worden de gratis rechten wel snel uitgefaseerd. Voor vluchten binnen de EU moet vanaf 2026 de volledige CO2-prijs betaald worden. Eickhout was op dit dossier onderhandelaar namens de Groenen: “Zo geven we een belangrijke duw in de rug van de verduurzaming van de Europese luchtvaart, die eindelijk gaat betalen voor de uitstoot. Voorlopig blijven intercontinentale vluchten nog buiten schot, maar ook daar hebben we regels voor ingebouwd als het VN-proces dat nu loopt onvoldoende levert. Ondanks het grote verzet is het wel duidelijk: ook de luchtvaart moet verduurzamen."
Scheepvaart
Nieuw is de geleidelijke opname van Europese en internationale scheepvaart in de ETS-wetgeving. Eickhout: “Dit is een heel belangrijke stap. Niet alleen gaan de grote zeeschepen die varen tussen Europese havens betalen voor hun uitstoot, ook de helft van de reis van een niet-EU haven naar een EU-haven – en andersom – wordt opgenomen in de emissiehandel. Het geld dat dit oplevert kan vervolgens weer worden ingezet om de immens vervuilende scheepvaart te verduurzamen.”
Ook nieuw is het sociaal klimaatfonds, dat gevuld zal worden met de opbrengst van een heffing op uitstoot van gebouwen en vervoer. Het fonds kan deels worden gebruikt voor inkomenssteun van de meest kwetsbare groepen en investeringen in verduurzaming. Eickhout: “Een gebrek aan zekerheid voor de lagere inkomens blijft de achilleshiel van de Green deal. Het sociaal klimaatfonds is te klein om de ingrijpende veranderingen voor iedereen draaglijk te maken. Er rust een zware verantwoordelijkheid op de nationale regeringen om mensen met alle middelen die daarvoor nodig zijn te beschermen tegen transport- of energiearmoede. Met het prijsplafond hebben we gezien dat dit mogelijk is als de politiek verantwoordelijkheid neemt.”
Na het Europarlement moeten ook de EU-landen nog instemmen, dat gebeurt naar verwachting op zeer korte termijn.
