De Oxford English Dictionary heeft hersenrot, (brain rot) uitgeroepen tot woord van het jaar 2024. Dat woord beschrijft perfect wat het internet met ons brein doet. “Brain rot” of hersenrot betekent letterlijk dat je mentale toestand achteruitgaat door overmatig gebruik van zinloze online content. Het laat zien hoe technologie ons steeds minder scherp maakt. De gevolgen zijn zichtbaar.
Hoe brain rot begon
Het idee van “brain rot” is niet nieuw. Al bijna 20 jaar geleden ontdekten onderzoekers dat de constante stroom van informatie via e-mail een negatieve invloed had op ons IQ, zelfs meer dan cannabisgebruik. Sinds de komst van smartphones is het probleem alleen maar erger geworden. De gemiddelde volwassene in het Verenigd Koninkrijk zit nu vier uur per dag online. Bij Gen Z ligt dat zelfs hoger: vrouwen besteden gemiddeld zes en een half uur per dag online, mannen vijf en een half uur.
Wat onderzoekers zeggen over onze hersenen
Onderzoek van gerenommeerde universiteiten zoals Harvard, Oxford en King’s College London laat zien hoe internet onze hersenen verandert:
- Minder hersencellen: Veel internetgebruik en multitasken zorgen voor minder grijze massa in de hersenen.
- Slechter geheugen en focus: Mensen die veel online multitasken, hebben moeite met concentreren en onthouden.
- Sociale vaardigheden aangetast: De constante stroom van online informatie maakt dat we minder goed sociale signalen oppikken.
- Digitale dementie: Vooral jongeren lopen risico’s als ze in hun ontwikkelingsjaren te veel technologie gebruiken.
Een onderzoek van Stanford University in 2018 liet zien hoe erg onze aandachtsspanne is afgenomen. Waar we in 2004 nog gemiddeld tweeënhalve minuut op een scherm gefocust waren, was dat in 2018 gedaald naar slechts 47 seconden.
Slimme trucjes die ons verslaafd maken
Het probleem wordt verergerd door hoe technologie ontworpen is. Silicon Valley heeft ons verslaafd gemaakt aan eindeloze feeds en oneindig scrollen. Dit werkt net als een “bodemloze soepkom”: zolang er steeds nieuwe inhoud komt, blijven we consumeren. Deze ontwerptrucjes manipuleren ons brein door dopamine (het beloningsstofje) te activeren, waardoor we blijven klikken en scrollen.
Tristan Harris, een voormalige ethicus bij Google, noemde dit een “race naar de bodem van ons brein”. Hij waarschuwde in 2019 dat techbedrijven bewust inspelen op angst en woede om onze aandacht te grijpen en dat dit de samenleving richting een ramp kan duwen. Voorbeelden zien we inmiddels hoe mensen omspringen met informatie over politiek en klimaat. Samen met de achteruitgang van het onderwijs in het algemeen kunnen de gevolgen voor de samenleving desastreus zijn.
Is er nog hoop?
Toch is er licht aan het einde van de tunnel. Het woord “brain rot” wordt ironisch genoeg vaak gebruikt door jongeren die zich bewust zijn van het probleem. Dat bewustzijn is een goed teken. De eerste stap naar verandering is immers het herkennen van het probleem.
Bovendien zijn er steeds meer initiatieven die het tij proberen te keren. Denk aan tieners die overstappen op “domme” telefoons zonder internet of campagnes die pleiten voor een jeugd zonder smartphones. Het laat zien dat we niet volledig machteloos staan tegenover de invloed van technologie.
Viral video’s zoals “Skibidi Toilet” – een absurd clipje van een zingend toilet dat miljoenen keren is bekeken – laten zien waar we nu staan. (Nee, we linken er even niet naar) Het is aan ons om te bepalen welke kant we op willen: verbeteren we onze focus en aandacht, of spoelen we onze hersenen definitief door de wc? De keuze ligt bij ons.
Siân Boyle schreef er een uitgebreid stuk over in The Guardian
Meer jaarwoorden
Merriam-Webster is een van de laatste Engelstalige woordenboeken die hun woord van het jaar bekendmaakt. Dat werd “polarization”. De Cambridge Dictionary koos “manifest” als hét woord voor 2024 uit.
Dictionary.com koos daarentegen voor “demure”. Dit woord, wat zoveel betekent als bescheiden of ingetogen, zag een enorme stijging in gebruik dit jaar. Dit kwam door de satirische make-upvideo’s van de transgender TikToker Jools Lebron, die viraal gingen.
Uitgeverij Van Dale heeft de Nederlandse Woord van het Jaar-verkiezing dit jaar afgelast vanwege te heftige reacties op sociale media om het woord ‘transitiespijt‘. Een gevolg van hersenrot wellicht? De uitgever koos dan maar zelf voor het woord ‘polarisatie’….
