Tijdens de Klimaattop in Glasgow besloten 39 landen om per eind 2022 te stoppen met het ondersteunen van de fossiele energiesector. Zeven van deze landen kwamen onder leiding van Nederland samen om te praten over het vergroenen van het overheidsinstrument waar de meeste winst te behalen valt: de exportkredietverzekering.
Tussen 2018 en 2020 verleenden alleen al deze zeven landen voor 20 miljard euro aan exportsteun voor fossiele projecten. De landen hebben nu dé kans laten liggen om afspraken te maken over de implementatie van de Glasgow-verklaring, aldus Oil Change International, Milieudefensie en Both ENDS.
Vooral Nederland, als host van de Export Finance for Future (E3F) bijeenkomst, had een uitgelezen kans om na Glasgow meteen door te zetten met concrete afspraken om de doelen uit de Glasgow-verklaring te realiseren. Ook nu waarschuwden klimaatwetenschappers en het IEA dat er geen ruimte meer is voor nieuwe olie- en gasprojecten.
Weer niet
Helaas zijn de E3F landen het nog niet eens geworden. Hoewel uitermate belangrijk, kwamen de afspraken niet verder dan de belofte van meer transparantie, het verder opschalen van duurzame energie en het betrekken van andere landen. Hoe ze de doelen van de verklaring binnen de korte tijd van een jaar gaan halen, bleef onduidelijk. Zorgelijk, zeker gezien het feit dat de volgende meeting van E3F pas in de tweede helft van 2022 gepland staat.
Heldere afspraken over het stoppen van fossiel ontbraken, terwijl die nu noodzakelijk zijn. Want hoewel de Glasgow-verklaring een grote stap in de goede richting is, laat deze nog erg veel ruimte voor landen en fossiele bedrijven om uitzonderingen te bedingen en de beloften uit de verklaring af te zwakken. De E3F landen zouden per direct moeten stoppen met het ondersteunen van fossiele projecten en overgaan tot het ondersteunen van fossiel. Dat is noodzakelijk voor het klimaat en beter voor het stimuleren van meer groene banen, in Nederland én in de landen waar exporteurs actief zijn.
Om dat voor elkaar te krijgen moeten de ondertekenaars van de verklaring een tijdspad opstellen, inclusief doelen, afspraken en monitoring. Hoe ondersteunen zij elkaar in de transitie en hoe zorgen zij dat zo veel mogelijk landen zich erbij aansluiten? Daarnaast is het van groot belang de uitzonderingen en onduidelijkheden op tafel te krijgen, zoals het onderscheid tussen directe en indirecte ondersteuning.
Exportsteun voor fossiele brandstoffen stoppen
“De Glasgow-verklaring is een belangrijke stap voor regeringen om de publieke steun voor fossiele brandstoffen zo snel mogelijk te stoppen”, zegt Niels Hazekamp van Both ENDS. “Alle landen zijn het erover eens dat ferme actie nodig is, maar er werd vandaag nog teveel gepraat over allerlei uitzonderingen in de verklaring. Die mogen niet misbruikt worden om fossiele projecten, met name als het gaat om gas en LNG, toch doorgang te laten vinden, want gas is geen transitiebrandstof. Investeringen in gas zorgen er juist voor dat ontwikkelingslanden nog decennialang aan het gas vast zitten en de opbrengsten ervan zijn bovendien twijfelachtig.”
Isabelle Geuskens van Milieudefensie: "Dat heeft enorme economische risico's voor arme landen, en leidt regelmatig ook tot schendingen van mensenrechten, zoals we onlangs in Mozambique hebben gezien. Landen in het Zuiden, die de grootste last van de klimaatcrisis ondervinden, worden hierdoor voor decennia gegijzeld in fossiele afhankelijkheid, terwijl ze veel groen potentieel hebben dat hierdoor niet van de grond komt. Alleen een volledige inzet op een just transition naar hernieuwbaar, kan hun duurzame ontwikkeling en weerbaarheid bevorderen. Het is het minste dat we kunnen doen om onze enorme klimaatschuld af te lossen"
Laurie van der Burg van Oil Change International: "Dankzij aanzienlijke publieke druk hebben alle Export Finance for Future landen uiteindelijk In Glasgow toegezegd te stoppen met het financiering van een sector die tot het verleden behoort. De wetenschap laat onomstotelijk zien dat dit nu moet gebeuren, niet pas over een jaar. We willen ook een goed E3F-plan waarmee de toezeggingen die in Glasgow zijn gedaan, stevig worden verankerd in bestaande multilaterale beleidsprocessen, zoals bij de OESO, zodat deze verplichtingen ook gaan gelden voor achterblijvende landen, waaronder Korea, Japan, China en Australië."
De organisaties roepen de E3F landen op om met Export Finance for Future ook echt naar de toekomst te kijken en niet te blijven hangen in de vervuilende manier van denken en handelen van vroeger. Het komende jaar hebben zij de kans om de kaders neer te zetten om de miljarden aan overheidssteun in te zetten voor schone energie en zo klimaatverandering tegen te gaan en zich ontwikkelende landen te helpen bij een rechtvaardige en toekomstbestendige transitie.
Rapport (22 november 2021) over fossiele exportondersteuning van zeven E3F-landen
