Er zijn in Europa op grote schaal genetisch gemodificeerde en antibioticaresistente bacteriën in veevoer terecht gekomen via vervuilde vitamine B2 supplementen. Dat is in strijd met wetgeving rond voedselveiligheid stelt foodwatch, dat de misstanden bekendmaakte. Voedselautoriteit EFSA waarschuwt voor het risico voor consumenten en milieu vanwege de antibioticaresistentie.
De vervuilde vitamine wordt met behulp van genetisch gemodificeerde bacteriën geproduceerd in China en in Europa geïmporteerd via Nederland. Uit een controle van de Belgische inspectiedienst FAVV blijkt dat echter ook de gentechbacteriën zelf in strijd met Europese wetgeving aanwezig zijn in de B2-vitamines. Duitsland en Engeland hadden in 2014 al soortgelijke vondsten gedaan. Naar alle waarschijnlijkheid komen er dus al jaren tonnen diervoer met illegale levensvatbare ggo’s in de voedselketen terecht.
Hoewel in Europa de ggo’s niet zijn toegestaan en ook het produceren van middels deze ggo’s verkregen B2 recent door de EU is verboden, blijft zij door lange overgangstermijnen het voeren van vee met op deze wijze geproduceerde B2 nog zes maanden lang oogluikend toestaan. Voor foodwatch is het onaanvaardbaar dat deze risicovolle vitamine nog zo lang op de markt mag blijven. Dit is een duidelijke schending van het voorzorgsbeginsel.
Het gaat om vitamine B2 (riboflavine 80%) als toevoegingsmiddel voor diervoeder, dat is geproduceerd met behulp van een genetisch gemodificeerde bacterie (Bacillus subtilis KCCM-10445). De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) concludeerde in maart dat dit additief een risico vormt voor dieren, maar ook voor de consument, omdat het gentechbacteriën bevat die levensvatbaar zijn en het bovendien vier genen bevat die antibioticaresistentie kunnen veroorzaken.
Risico voor alle gebruikers
"De Bacillus subtilis-productiestam KCCM-10445 vier antimicrobiële resistentiegenen bevat, waarvan er drie door genetische modificaties zijn geïntroduceerd". Volgens EFSA, "vormt het additief een risico voor de doelsoorten, de consumenten, de gebruikers en het milieu als gevolg van de mogelijke verspreiding van levensvatbare cellen en DNA van een genetisch gemodificeerde stam die genen bevat die coderen voor resistentie tegen antimicrobiële stoffen die van belang zijn voor de gezondheid van mens en dier", aldus de EFSA.
NVWA heeft weken nodig om verspreiding besmet ingrediënt te stoppen
Uit de waarschuwing die België op 2 oktober uitgaf in het Europese snelle waarschuwingssysteem (RASFF) blijkt dat de illegale ggo’s via Nederland op de Europese markt terecht zijn gekomen. Ze zijn sindsdien al doorgevoerd naar veel diervoederproducenten in andere landen: al 20 landen zijn betrokken bij de terugroepactie die momenteel gaande is. Ondanks de omvang en het risico moesten andere lidstaten lang wachten op meer informatie uit Nederland over traceerbaarheid.
Volgens door foodwatch verkregen informatie duurde het enkele weken voordat de Nederlands Voedsel en Warenautoriteit (NVWA) de route kon traceren van de voederadditieven die levensvatbare transgene bacteriën (ggo’s) bevatten. De betrokken Europese landen, waaronder Frankrijk, Duitsland en Nederland, zijn momenteel in stilte aangetroffen voorraden van het besmette ingrediënt aan het terugroepen. Tot nu toe is er nog geen publieksmededeling gedaan over het terugroepen van producten.
Foodwatch kon de ongecensureerde RASFF-melding inzien, die landen met elkaar delen maar die het publiek niet te zien mag krijgen omdat daar ook de namen van de betrokken bedrijven in genoemd worden. Daaruit blijkt dat Trouw Nutrition de besmette lading vitamine B2 heeft geïmporteerd. Vanuit Nederland zijn delen verder verscheept, onder andere naar vestigingen van de veevoederfabrikant in Polen en Italië maar ook naar andere bedrijven in Nederland en België. Een groot deel van de lading is al eerder dit jaar vermengd met veevoer. Uit de melding blijkt ook dat de voormengsels waarin het additief terecht is gekomen en nog in Nederland aanwezig waren toen de melding binnen kwam, nu geblokkeerd zijn. Opmerkelijk is echter dat er ook gemeld wordt dat de mengvoeders zelf –waarin het additief ook terecht is gekomen – niet geblokkeerd zijn.
Volgens dit document heeft het Chinese bedrijf Shandong dit jaar minstens 8.000 kilo vitamine B2-voederadditieven met het illegale ggo’s in Europa verkocht, waarmee honderdduizenden tonnen veevoer geproduceerd kunnen worden.
foodwatch heeft navraag gedaan bij de NVWA over welke stappen zij heeft ondernomen om de besmette partij terug te halen, en gevraagd of besmet diervoer reeds in de voedselketen terecht is gekomen. De NVWA heeft de vragen van foodwatch niet tijdig beantwoord.
Probleem al lang bekend
Duitsland en Engeland hadden al in 2014 een soortgelijke besmetting van B2 met illegale ggo’s gevonden en andere landen daarvoor gewaarschuwd via het Europese waarschuwingsnetwerk. In oktober 2016 hebben deskundigen van het Duitse orgaan voor consumentenbescherming en voedselveiligheid (BVL) en andere EU-autoriteiten gezamenlijk onderzoek gedaan, waarin geconcludeerd werd dat het voer in kwestie niet verkocht had mogen worden.
Toch werden er op dat moment geen maatregelen genomen om het diervoeder uit de markt te nemen. De Europese Commissie wachtte tot augustus 2016 om de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) om een nieuw advies te vragen over de veiligheid van riboflavine (80%), geproduceerd door de genetisch gemodificeerde stam Bacillus subtilis KCCM-10445. Dat advies kwam uiteindelijk op 7 maart 2018, de EFSA concludeerde dat er sprake is van een risico voor de gezondheid van mens, dier en milieu.
Maar zelfs nadat de EFSA dit risico had vastgesteld, duurde het tot 19 september 2018 voor er een verbod kwam op het gebruik van vitamine B2 die is geproduceerd met deze ggo-bacterie als ingrediënt in diervoeders. De uitvoeringsverordening van de Europese Commissie voorziet zelfs in een opgebruikstermijn van april 2019 voor diervoeders voor landbouwhuisdieren die dit toevoegingsmiddel bevatten, en zelfs tot juli 2019 voor voeders voor niet-voedselproducerende dieren, als dit voer al voor 10 januari 2019 is geproduceerd.
Achtergrondinformatie :
De bacterie is genetisch gemodificeerd op zo'n manier dat het functioneert als een "bioreactor" in een "gesloten systeem (fermentor) en zo de gewenste vitamine B2 produceert. De vitamine wordt dan geëxtraheerd en moet zo gezuiverd worden dat het GGO (de bacterie) niet meer aanwezig is. Tegenwoordig worden veel vitaminen volgens dit principe geproduceerd. Vitamine B2 (riboflavine) zelf is GEEN GGO, het is chemisch niet anders dan riboflavine in de natuur. Het enige verschil is: het wordt geproduceerd door genetisch gemodificeerde bacteriën (ggo), die zelf NIET is toegestaan in het afgewerkte vitamineproduct, dat bijvoorbeeld gebruikt wordt in diervoeder, volgens de wettelijke voorschriften.
Het explosieve karakter van het onderhavige geval ligt niet alleen in het feit dat de autoriteiten al jaren op de hoogte zijn van het probleem dat een levend ggo illegaal in een toevoegingsmiddel voor diervoeding zit. Daarnaast bevat deze bacterie vier genen die resistentie tegen antibiotica via het besmette voeder aan de dieren kan doorgeven. De EFSA heeft expliciet gewaarschuwd voor dit extra risico voor de gezondheid van mens en dier. Ongeacht of de gg-bacterie per ongeluk of opzettelijk in het vitaminepreparaat terecht is gekomen, is het in de handel brengen ervan in Europa verboden. Riboflavine is sinds 2003 goedgekeurd als toevoegingsmiddel voor diervoeding, maar alleen in zuivere vorm - zonder genetisch gemodificeerde bacteriële componenten.
