Tropische bossen verliezen snel hun capaciteit om koolstofdioxide (CO2) uit de atmosfeer te halen, blijkt uit nieuw onderzoek in Nature. Dertig jaar onderzoek van meer dan 300.000 bomen over de hele wereld toont aan dat de wouden binnenkort een bron van CO2 kunnen worden.
Wetenschappers waarschuwen al langer dat de cruciale rol van wouden als CO2-opslagvat in het gedrang komt. Een omvangrijke wereldwijde studie onder leiding van de Universiteit van Leeds bevestigt die waarschuwing: tropische wouden worden van CO2-opslagvat steeds meer een bron van CO2-afgifte in de atmosfeer.
Uit de nieuwe analyse van drie decennia aan boomgroei en -afsterven in 565 ongestoorde tropische bossen in Afrika en de Amazone blijkt dat de algemene opname van koolstof in de intacte tropische bossen van de aarde een piek bereikte in de jaren negentig, maar daarna afnam.
Piek in jaren 1990
De studie in Nature, waar bijna honderd instellingen van over de hele wereld aan meewerkten, levert het eerste grootschalige bewijs dat de koolstofopname door de tropische bossen in de wereld zorgwekkend snel afneemt.
“We zien dat piekopname van koolstof in intacte tropische bossen plaatsvond in de jaren 1990”, zegt hoofdauteur Wannes Hubau, momenteel werkzaam in het Afrikamuseum in Tervuren. “Door gegevens uit Afrika en het Amazonegebied te combineren, begonnen we te begrijpen waarom deze bossen veranderen, waarbij CO2-gehalte, temperatuur, droogte en bosdynamiek centraal staan.”
Hubau wijst op de verschillende effecten van CO2 op de wouden. “Extra CO2 stimuleert de groei van bomen, maar elk jaar wordt dit effect in toenemende mate teniet gedaan door de negatieve effecten van de stijgende temperaturen en droogtes die de groei vertragen en bomen kunnen doden”, zegt hij. “Onze modellering van die factoren toont een langdurige achteruitgang in de Afrikaanse wouden en een blijvende verzwakking van het Amazone-opslagvat. Daarvan voorspellen we dat het medio 2030 een koolstofbron wordt.”
Minder performant
In de jaren 1990 haalden intacte tropische bossen nog ongeveer 46 miljard ton CO2 uit de atmosfeer, maar in de jaren 2010 was dat nog maar 25 miljard ton. Die verloren capaciteit - 21 miljard ton - komt overeen met een decennium aan uitstoot door het Verenigd Koninkrijk, Duitsland, Frankrijk en Canada samen.
Intacte tropische bossen sloegen vroeger nog 17 procent van de door de mens veroorzaakte uitstoot op in de jaren 1990, tegenover amper 6 procent in de jaren 2010. De wouden worden steeds minder performant maar verloren ook zo’n 19 procent van hun oppervlakte, terwijl in dezelfde periode de wereldwijde uitstoot van CO2 met 46 procent steeg.
Klimaatbeleid
“Intacte tropische bossen blijven een cruciaal opslagvat maar dit onderzoek laat zien dat het slechts een kwestie van tijd is tot ze niet langer in staat zijn om koolstof vast te leggen - tenzij er beleid wordt opgesteld om het klimaat op aarde te stabiliseren”, zegt Simon Lewis, hoogleraar aan de Universiteit van Leeds. “Een grote zorg voor de toekomst van de mensheid is wanneer de koolstofcyclusfeedback echt van start gaat, waarbij de natuur overschakelt van vertragende klimaatverandering naar versnelling.”
Die omschakeling is al veel vroeger begonnen dan was voorspeld, waarschuwt Lewis. “Na jarenlange werkzaamheden diep in de regenwouden van Congo en het Amazonegebied hebben we geconstateerd dat een van de meest verontrustende gevolgen van klimaatverandering al is begonnen. Dit is tientallen jaren vooruit op zelfs de meest pessimistische klimaatmodellen. Er is geen tijd te verliezen bij het aanpakken van de klimaatverandering.”
