Bedrijven, organisaties en overheden rollen over elkaar heen met groene plannen en klimaatdoelen. Die moeten helpen om de klimaatverandering te vertragen of liefst helemaal te stoppen. Maar er zijn nogal wat aanwijzingen dat het halen daarvan onder druk staat, om het maar zachtjes uit te drukken. Doelen worden al decennia lang telkens opnieuw niet gehaald en belangrijke bronnen van emissies worden niet in de modellen meegenomen. En dan zijn er nog de herstel- en verrassingseffecten na corona.
Een eerste belangrijke aanwijzing is de doorrekening van het effect van voorgenomen maatregelen na de klimaatconferentie van Parijs in 2015. Die waren al ontoereikend als ze allemaal ook zouden zijn uitgevoerd, en dat zijn ze niet. Daar komt bij dat ook de bijgestelde doelen voor COP26 in Glasgow niet in de buurt komen van het noodzakelijke resultaat. Er zou maar liefst 8 keer zo veel ambitie nodig zijn, blijkt uit onderzoek van het PBL.
1 De doelen zijn niet scherp genoeg.
De mondiale uitstoot van broeikasgassen zou volgens de meest recente doelen in 2030 circa 4 miljard ton lager uitvallen dan volgens de oude doelen, gesteld voor 2030, die al bestonden toen het Parijsakkoord werd getekend. Om de opwarming tot 1,5 graden te beperken, zou die uitstoot in 2030 met 32 miljard ton omlaag moeten.
2 Kloppen de prognoses wel?
In de schattingen en berekeningen van het effect van de uitstoot op het klimaat is bijvoorbeeld de uitstoot van militaire operaties niet meegerekend. Die is voor een groot deel onbekend, maar wel substantieel. Het aantal militaire vliegtuigen is bijvoorbeeld 2x zo groot als civiele en ze vliegen ook aanmerkelijk hoger. naast de co2 uitstoot speelt daarbij ook het effect van de contrails veel sterker mee in de invloed op opwarming. Deze analyse van CEOBS geeft een goed overzicht.
Deze melding is alarmerend: alleen al de uitstoot van het Amerikaanse leger zou even groot zijn als die van 140 landen:
‘The Pentagon is a larger polluter than 140 countries combined’ — Speaker Pelosi and U.S. delegates at COP26 responded to a question on how the military contributes to the climate crisis pic.twitter.com/YQFQ7kOF3N
— NowThis (@nowthisnews) November 9, 2021
3 Veel methaan blijft buiten beeld
In het verlengde van het vorige punt: het IPCC neemt de methaanuitstoot van natuurlijke bronnen zoals permafrost pas in de meest recente berekeningen mee. En zelfs in de meest recente plannen van de EU blijft in het methaanbeleid de landbouw buiten schot. Dat richt zich alleen op weglekkend aardgas tijdens de winning, het transport en het gebruik.
En dat terwijl methaan juist een van de sterkste broeikasgassen is. De WMO (Wereld Meteorologische Organisatie) zegt daarover in een recent rapport: There is a strong call to upscale action on CH4 emissions and there are indicative plans for an International Decade for Methane Management to be proposed at the 76th Session of the United Nations General Assembly.
4 Schulden remmen groene investeringen
De markt doet zijn werk niet en energiebedrijven vallen in een dept trap, een schuldenval. Veel van hun infrastructuur is aangelegd met leningen. Die infrastructuur zal omwille van klimaatmaatregelen versneld moeten worden aangepast, nog voordat de leningen zijn terugbetaald. Toenemende financiële lasten en een zwakkere balans (want voorraden die niet meer kunnen worden gebruikt moeten worden afgeschreven) maken het steeds moeilijker om de noodzakelijke investeringen voor het klimaat te doen.
En hoge energieprijzen dan? Die zorgen voor perverse effecten, zoals een toename van energie uit steenkool. En ze zorgen voor een oplopende inflatie, waardoor de rente op de schulden toeneemt.
5 Rechtszaken frustreren schone energie projecten
Ze leggen deze zelfs al stil. In Nederland kennen we het fenomeen al van omwonenden die naar de rechter stappen om de bouw van windparken te voorkomen. Maar in Noorwegen legde de rechter onlangs twee enorme windparken stil, in uitspraak in een zaak die de inheemse noordelijke bevolking had aangespannen. Zij waren niet gekend in de aanlegprocedure, en de windparken waren gebouwd op de weidegronden van hun rendieren. Zelfs in het duurzame Zweden keert de bevolking zich tegen de wildgroei van windmolens.
6 Na dertig jaar kletsen en praten
In de dertig jaar historie van klimaattops en cops is er nauwelijks iets veranderd in het praatproces. Telkens opnieuw worden verwachtingen gewekt en afspraken gemaakt die niet worden nagekomen. Kyoto was in 1996. Toen was de afspraak dat de uitstoot van CO2 in uiterlijk 2012 met 8% zou zijn verminderd ten opzichte van 1990. Het werd 50% meer. Nu, tien jaar verder, zitten we nog steeds op dat niveau, ondanks corona, en stijgen we weer verder.
7 De weerbarstige consument
Ten zevende: consumenten zijn geheel niet onder de indruk van de klimaatellende en verdringen zich weer op Schiphol en andere (v)luchthavens om na corona hun beleefde vrijheidsberoving te compenseren met een flinke uitstoot-stoot richting warme oorden. Ze staan weer in de file als tevoren. De bespaarde co2 moet zo snel mogelijk worden gecompenseerd, zo lijkt het.
Het gelukje: hulp vanuit de evolutie
De mens heeft zich ontwikkeld op basis van korte-termijn actie en reactie. In de diepe geschiedenis van ons bestaan was de verdere toekomst niet van belang als je de volgende dag niet haalde omdat je die ene sabeltandtijger over het hoofd had gezien (en hij jou niet). En zo werken de humane algoritmes voor het grootste deel nog steeds.
In die zin is het een geluk dat klimaatverandering nu zo dichtbij komt, dat het inderdaad om de dag van morgen kan gaan dat je bestaan onderuit wordt gehaald door extreem weer. Zie Duitsland, zie Limburg, zie de westkust van Canada en Californië. (Of Australië, Irak, Siberië etcetera etcetera). Dat zet steeds meer mensen aan tot denken en doen.
Minder energie, niet alleen minder fossiel
Als toetje wil ik deze stelling van Richard Heinberg op Resilience.org nog meegeven, die door steeds meer wel denkende mensen wordt onderschreven. Er is een drastische vermindering van energieverbruik nodig, niet alleen afschaffen van fossiel – waar nu de hele discussie over lijkt te gaan. Het stuk werd voor de gasprijs-explosie geschreven. De ontwikkeling van de energieprijzen lijkt het al te bevestigen.
Peter van Vliet
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
