Angst, depressie, ADHD, PTSS, Alzheimer en motorische neurale aandoeningen komen steeds vaker voor. Extreme stress voor de geboorte maakt de kans erop nog veel groter. En steeds vaker komt die stress door gevolgen van klimaatverandering.
Eind oktober 2012 raasde een orkaan van categorie 3 over New York City. Superstorm Sandy richtte meer dan 60 miljard dollar schade aan, doodde tientallen mensen en dwong 6.500 patiënten te evacueren uit ziekenhuizen en verpleeghuizen.
Yoko Nomura doceert psychologie en deed op dat moment onderzoek onder honderden aanstaande moeders in New York. Haar onderzoek, het Stress in Zwangerschap-onderzoek, had sinds 2009 tot doel om de mogelijke invloed van prenatale stress op het ongeboren kind te onderzoeken, met name naar het risico op specifieke neuro gedragsafwijkingen bij kinderen, zoals autisme, schizofrenie en ADHD.
Door de storm kreeg haar onderzoek echter een nieuwe, dringende vraag. Een deel van Nomura’s cohort van aanstaande vrouwen was zwanger geweest tijdens Sandy. Ze wilde weten of de prenatale stress van het meemaken van een orkaan – van het meemaken van zoiets unieks catastrofaals – anders werkte op de kinderen die deze moeders droegen dan de kinderen die voor de storm waren geboren of na de storm waren verwekt.
Alarmerende bevindingen
De conclusies onthullen een opzienbarend verschil: kinderen die tijdens Sandy in de baarmoeder zaten, lopen vandaag de dag een onevenredig hoog risico op psychiatrische aandoeningen. Meisjes die prenataal werden blootgesteld aan Sandy hadden bijvoorbeeld een 20-voudige toename in angst en een 30-voudige toename in depressie op latere leeftijd in vergelijking met meisjes die niet waren blootgesteld. Jongens hadden een 60-voudig en 20-voudig verhoogd risico op respectievelijk ADHD en gedragsstoornissen. Kinderen vertoonden al symptomen van de aandoeningen op de kleuterschool.
“Onze bevindingen zijn zeer alarmerend,” schreven de onderzoekers toen ze hun eerste resultaten samenvatten. Wetenschappers drukken zich zelden zo uit in academische papers.
Meer gevolgen van klimaatverandering
Het onderzoek van Nomura en haar collega’s onthult ook een nieuw effect van de klimaatcrisis: de klimaatcrisis zet aan tot tastbare veranderingen in onze hersenen. Terwijl de wereld dramatische milieuveranderingen ondergaat, verandert ook ons neurologische landschap. Door fossiele brandstoffen veroorzaakte veranderingen tasten de gezondheid van onze hersenen aan en beïnvloeden alles van geheugen en lichaamsfuncties tot taal, identiteitsvorming en zelfs de structuur van de hersenen.
Het bewijs komt uit verschillende vakgebieden. Psychologen en gedragseconomen hebben geïllustreerd hoe temperatuurpieken leiden tot pieken in alles van huiselijk geweld tot online haatzaaien. Cognitieve neurowetenschappers hebben in kaart gebracht hoe extreme hitte en stijgende CO2-niveaus de besluitvorming belemmeren, ons probleemoplossend vermogen verminderen en ons leervermogen kortsluiten. Dragers van hersenziekten, zoals teken en muggen, zien hun leefgebied groter worden naarmate de wereld warmer wordt. En zoals onderzoekers als Nomura hebben aangetoond, hoef je niet in een oorlog terecht te komen om een posttraumatische stressstoornis op te lopen: het geweld van een orkaan of een natuurbrand is al genoeg. Zelfs als je nog niet eens geboren bent.
Nieuw werkveld
Als een samenhangend geheel staat het veld – dat we klimatologische neuroepidemiologie zouden kunnen noemen – nog in de kinderschoenen. Maar veel van de effecten die door deze onderzoekers zijn gecatalogiseerd, voelen intuïtief aan.
Misschien is het je wel eens opgevallen dat wanneer het weer wat benauwder wordt, je denken dat ook doet. Dat is geen toeval; het is een bijna universeel fenomeen.
Neurowetenschappers wijzen op verschillende manieren waarop extreme hitte gedrag kan beïnvloeden. In 2015 ontdekten Koreaanse onderzoekers bijvoorbeeld dat hittestress ontstekingen veroorzaakt in de hippocampus van muizen, een hersengebied dat essentieel is voor geheugenopslag. Extreme hitte vermindert ook de neuronale communicatie in de zebravis, een modelorganisme dat regelmatig wordt bestudeerd door wetenschappers die geïnteresseerd zijn in de hersenfunctie. Bij mensen lijken functionele verbindingen tussen hersengebieden meer gerandomiseerd bij hogere temperaturen. Met andere woorden, warmte beperkt de mate waarin hersenactiviteit gecoördineerd lijkt. Op het gebied van agressie stelden Finse onderzoekers in 2017 vast dat hoge temperaturen de serotoninefunctie lijken te onderdrukken, vooral bij mensen die gewelddadige misdrijven hebben gepleegd. Bij deze mensen zouden de bloedspiegels van een serotonine transporteiwit, dat sterk gecorreleerd is met buitentemperaturen, bijna 40% van de schommelingen in het aantal geweldsmisdrijven in het land kunnen verklaren.
Neurodegeneratieve effecten van de klimaatcrisis
Onderzoekers zijn vooral bezorgd over de neurodegeneratieve effecten van de klimaatcrisis. Voor een deel komt dat doordat langdurige blootstelling aan hitte op zich – al bij een stijging van één graad Celsius – een veelheid aan biochemische routes kan activeren die in verband worden gebracht met neurodegeneratieve ziekten zoals Alzheimer en Parkinson. Luchtvervuiling doet hetzelfde. (Bij ratten worden dergelijke effecten waargenomen na blootstelling aan extreme hitte gedurende slechts 15 minuten per dag gedurende een week). Dus, met de voortdurende verbranding van fossiele brandstoffen, door directe of indirecte effecten, komt er meer dementie. Onderzoekers hebben al geïllustreerd op welke manieren het aantal ziekenhuisopnames in verband met dementie toeneemt met de temperatuur. Warmer weer verergert ook de symptomen van neurodegeneratie.
Daarbij vormen kinderen een van de bevolkingsgroepen die het meest kwetsbaar zijn voor deze risicofactoren, omdat dergelijke blootstellingen zich in de loop van het leven opstapelen en neurodegeneratieve ziekten zich meestal pas op latere leeftijd openbaren.
Dergelijke neurologische ontwikkelingsproblemen – de effecten van milieuaantasting op de zich ontwikkelende hersenen en de hersenen van zuigelingen – zijn bijzonder groot, gezien de klimaatprognose. Pups van ratten die in utero worden blootgesteld aan hitte van 40 graden missen mijlpalen in de ontwikkeling van de hersenen. Blootstelling aan hitte tijdens de neurologische ontwikkeling bij zebravissen vergroot de toxische effecten van blootstelling aan lood. Bij mensen wordt blootstelling aan extreme hitte tijdens de zwangerschap in verband gebracht met een hoger risico op de ontwikkeling van neuropsychiatrische aandoeningen zoals schizofrenie en anorexia. Het is ook waarschijnlijk dat het ALS-veroorzakende neurotoxine zich door de lucht kan verplaatsen.
Onderzoek naar dit soort gevolgen van klimaatverandering gaat traag. Wetenschappers kunnen niet even een klimaatramp regelen om onderzoek te doen. Ze moeten wachten op omstandigheden die ze kunnen onderzoeken. En ze moeten vaak lang wachten voordat effecten zich in mensen openbaren, wat vaak pas jaren later gebeurt. Dus moeten ze wachten, terwijl de omstandigheden hun vernietigende werk doen.
Lees meer in The Guardian
Blijf op de hoogte met de nieuwsbrief. Meld je hier aan.
( Je kunt ons ook steunen door lid te worden of te doneren )
